Loranne Vella hija
Loranne Vella hija koeditur ta’ Aphroconfuso.
Kitba ta’ Loranne fil-ġurnal:
-
- Frar 2024
Il-Mara
tas-Suldat Fil-bidu, jekk qatt kien hemm bidu,
il-maħbubin kollha sejħu lilhom infushom amazzuni. Huma u jgħixu flimkien, jinħabbu, jiċċelebraw lilhom infushom, jilagħbu,fiż-żmien metax-xogħol kien għadu logħba,il-maħbubin fil-ġniental-art baqgħu jsejħu lilhom infushom amazzuni tul Żmienid-Deheb kollu. Imbagħad, xħin twaqqful-ewwel bliet, bosta maħbubin kissrul-armonija oriġinali u sejħu lilhom infushom ommijiet. Minn daniż-żmien ’l hemm,il-kelma amazzuna saret tfisser għalihom tifla, li qatt ma tikber, immatura, dik li qatt ma tħaddanid-destin tagħha.L-amazzuni tkeċċewmill-bliet tal-ommijiet. Kien f’dakil-mument li dawn saru vjolenti u bdew jiġġieldu biex jiddefendul-armonija . Għalihom,l-isem antik amazzuni baqa’bit-tifsira oriġinali. U minn issa beda jfisser xi ħaġa aktar: dawk li jħarsul-armonija . Minn hemm ’il quddiem stajt issib amazzuni f’kull żmien, f’kull kontinent, gżira u xatt. Dħalnafiż-Żmien Glorjuż grazzigħall-amazzuni tal-lum. Ħafna drabi maħbuba tuża ġesti biex b’ġisimha ssir tixbah dakl-annimal jew dawkl-annimali lil-aktar li għandha affinità magħhom u b’hekk tagħti pjaċirlill-maħbuba tagħha. Dan isir aktar faċli meta tkun taħt ipnożi. Trid tinsal-mossi ta’ kuljum u ssib dawktal-annimali tagħha. Din mhix imitazzjonital-annimalesk: din hija mima. Hija ħaġa diffiċli biex taqbad u tagħmilha spirtu pront, anki jekkil-maħbuba ssaqsiha biex tagħmilhielhabl-ikbar ġentilezza. “Meta ssaqsini biex nagħmilha ta’ ġemel, niddejjaq, għax rari jirnexxili.” (Charlotte Plume, Iċ-Ċirku Tiegħi, Gallija, Żmienil-Konkos .) -
- Lulju 2023
Il-Lanza,
il-Labra ,il-Qoffa ,l-Azzarin Ġieli jagħti
l-każ li, jien u naħseb fuq ktieb li qed naqra, nibda nara f’kotba jew xogħlijiet oħrajnl-istess ħsieb, jew mod ta’ ħsieb mhux wisq ’il bogħod minnu, tant li nibda nissuspetta lifil-fatt qed jgħidul-istess ħaġa, lil-kwistjoni qed jarawhamill-istess perspettiva. U allura,x’kumbinazzjoni li qed naqra żewġ jew tliet kotba miktubin fi żminijiet għalkollox differenti li qed jipproponul-istess ħsieb!L-istess jiġrili jien u nikteb. Nibda nhewden fuq idea li mbagħad nibda naraha f’kull kitba oħra li naqra. Għadni kif qrajtit-traduzzjoni mill-Grieg Antikgħall-Malti tal-Frammenti ta’ Saffo, ta’ Warren Bartolo. Dinl-edizzjoni , li ħarġet f’Mejju 2023, tinkludi daħla, notatat-traduttur dwarid-dixxiplina tat-traduzzjoni, annotazzjonijiet dettaljati għal kull framment u lista ta’ ismijiet imsemmija fuq wara. Jien u naqran-noti ul-kummenti tat-traduttur, dwarx’inhu , skont hu,is-sinifikat ta’ Saffo llum, dwarit-traduzzjoni bħala proċess ta’ trasformazzjoni u mutazzjoni, dwaril-ħarsa queer ta’ Saffo, moħħi beda joħodni mingħajr ma rrid għaż-żewġ kotbal-oħra li kelli ħdejja.
-
- Djarju 09.04.2024
Se nħallihom hawn, jgħidu tagħhom
Dawn
il-ħassieba-kittieba kollha kemm huma donnhomtal-istess fehma: “Itlaqil-kotba minn idejk u oħroġ ’il barra. Mur imxi u ħallikmill-kitba ta’ ħaddieħor.” Għandi ħabta nogħxa naqraha kitba bħal din. Imma kultant, meta ninduna li għaddiet ġurnata sħiħa u bqajt ma ħriġtxmid-dar biex nilħaq illesti kollox u nsib ħin naqra u nikteb, inħossni niddispra. Jekk nobdil-ordni li tgħidli mmur nimxi,fil-pront nikserit-tieni waħda li tgħidli biex ma nintrabatx wisqmal-kotba li naqra. Weħilt f’dinid-dilemma . Moħħni biex naqra kitba dwaril-mixi miktuba minn ħassieba li kienu jimxu bejn sitta u tmien sigħat kuljum imbagħad b’xi mod kienu jsibu wkoll ħin biżżejjed biex jiktbu dwar dan u dwar dak kollu li qanqalhom u ħassibhom huma u jimxufil-kampanja u jitilgħul-għoljiet . Imma jien biex naqra kitbiethom ma nsibx ħin noħroġ mixja, imqar nofs siegħa kuljum. -
- Djarju 08.02.2024
It-tluq dejjem iħallili għafsa xi mkien
Wara tlett isjuf ta’ Pic Nic The Streets, picnics “kwieti” ta’ protesta kull nhar ta’ Ħadd waranofsinhar quddiem
il-Bourse kontral-fatt lil-karozzi kienu joħonqul-ispazju pubbliku u jinkwinawl-arja tar-residenti,fid-29 ta’ Ġunjutal-2015 Boulevard Anspach ingħalaq kompletamentgħall-karozzi ul-ispazju nfetaħ bissgħan-nies bil-mixi. Tħawlus-siġar fuqil-ġnub , tpoġġew għadd ta’ bankijiettal-injam utal-konkrit , tlestiet funtana b’ilma jaqbeżfit-tarf ta’ Rue August Orts faċċatatal-Bourse , ittellgħu stallazzjonijiettal-arti , u nbena ġnien żgħir fuq Place Fontainas qabel mat-triq terġa’ ssirtal-karozzi . Ilni ngħix f’dil-belt mill-2008 ul-karozzi , ul-picnics ta’ protesta niftakarhom sew, allura sirt dejjem nimxi “f’nofstat-triq ” meta nsib ruħi fuqdal-boulevard , b’ċelebrazzjoni għaldir-rebħa , żgħira u kbirafl-istess ħin.Dal-proġett ma kienx iżolat, u minn dakiż-żmien fiċ-ċentru ta’ Brussell komplew jingħalqu iktar toroq ċentraligħall-karozzi .Il-pjan reġjonalital-mobbiltà għall-2020–2030, li jismu “Good Move”, jiffoka fuqis-saħħa fiżika u mentalitar-residenti ,it-titjib tal-kwalitàtal-ħajja tagħna,it-tnaqqis tal-impatt ħażintal-karozzi fuql-arja u fuql-ambjent , uż-żieda fis-sigurtà us-sostenibbiltà tal-mobbiltà. Għandul-għan li jgħinna nibdlul-mod kif niċċaqalqu minn postgħall-ieħor .Il-lussu , f’dal-pjan , huwa f’li nħaddmu moħħna u nużaw riġlejna, u ngawdul-belt mingħajr ma nkunu skjavital-karozzi .L-istess diskors, però diġà kien qed jingħad ħamsin sena ilu,fil-bidu tas-snin sebgħin, metal-Grand Place nnifisha kienet għadha tintuża bħala spazju fejn tipparkjal-karozza . Meta narar-ritratti minn dakiż-żmien niftakarfiż-żmien meta ġieli ħallejtil-karozza pparkjatafit-teatru l-imwaqqa’l-Belt . F’Jannartal-2019 begħtil-karozza biex nibda nuża bissit-trasport pubbliku,bl-idea lifil-każ li jkolli bżonn karozza nikri waħda għal dakinhar biss. -
- Djarju 27.12.2023
Dal-mixi inutli għalhekk nimxih
Qed illesti biex nagħmel ftit sens
mill-qari tas-sajf umix-xitwa ur-rebbiegħa ta’ qablu, indurin-noti , nara fejn se joħduni u ma’ min se jlaqqgħuni. Se nħallihom ilaqqgħuni ma’ xi ħadd? Bħalissa ma tantx għandi aptit nies, la madwari u lanqas f’kitbieti. Jew aħjar, nixtieqhom — jekk ikunu hemm — jibqgħu anonimi; avolja, meta sibt karattri anonimi quddiemi f’Portraitd’un inconnu ta’ Nathalie Sarraute tfixkilt u mhux dejjem għaraft persunaġġ minn ieħor. Teoretikament, nixtieqhom bla isem, nixtieqhom imċajprin,bil-fattizzi mżellġin,it-tip li jħallukfl-għama dwarx’hemm fil-fond ta’ qalbhom, juruk biċ-ċar li qed jaħsbu ħafna iktar milli qed juruk. Immafil-kitba tiegħi ma nafx nixtiqhomx hekk. Ma rridx niffrustra lil min jaqrani; mhux iżżejjed,għall-inqas . Imma jintrigawnil-persunaġġi anonimi li donnok qatt ma ssir tafhom sew. Peròl-ħsieb oriġinali tiegħi kien li lanqas biss ikun hemm nies.Ir-rumanz tal-oġġetti, forsi? Bħal, ngħidu aħna, La Vie moded’emploi ta’ Perec? Jewix-chosisme ta’ Alain Robbe-Grillet? -
- Djarju 19.09.2023
Biex bħallikieku jitimgħu
r-ruħ u jtaffulhal-ġuħ Waħda
mill-isbaħ sensazzjonijiet li nassoċjamal-perjodu ta’ meta ma nkunx għadni bdejt naħseb sew dwar kitba ġdida hija dik li tkun ġejjamill-fatt li, għal ċertu żmien, nista’ naqra li rrid. Dan għax ma jkollil-ebda impenn li bilfors irrid niffoka fuq ktieb minflok ieħor, jew fuq suġġett partikolari.Is-sensazzjoni ta’ libertà marbuta ma’ danin-nuqqas ta’ bżonn hija qawwija immens, kważi nħossha tisturdini. Tant li lanqas inkun naf minn fejn se nibda u prattikament naqra dak kollu li jiġi f’idejja: artikli, poeżiji, rumanzi, esejs, teorija, manifesti, programmi ta’ festivalstaż-żfin jewtal-films . Kollox isir sors ta’ interess kbir għalija ul-fatt li ma jkollil-ebda xkiel biex niffoka u napprofondixxi dwar xi tema jew suġġett partikolari, iħallinifil-libertà li nagħti importanza lil firxa wiesgħa ta’ ideat li donnhom m’għandhom xejnx’jaqsmu flimkien. -
- Djarju 23.08.2023
Li jmiss se jkun għalkollox differenti
L-ewwel ħsieb marbut ma’ kitba ġdida li għaddieli minn rasi f’Mejju
tas-sena l-oħra — waral-ġimgħa intensiva li kienetit-tnedija ta’ Marta Marta — kien simili ħafna għal dak li dejjem ikolli wara li nlesti biċċa xogħol impenjattiva: “li jmiss se jkun għalkollox differenti”. Ħsieb li jitfaċċa sforz kemm inkun qed inħoss li f’dal-proċess li nkun għadni kif wassaltgħat-tmiem tiegħu — li għalijat-tmiem dejjem ifisser meta xogħli nerħih kompletament minn idejja u nħallih imur għandil-qarrej — eżawrejt dak kollu li kienli possibbli. Żgur li jkolli nasal għaldas-sentiment ta’ finalità biex nazzarda “nagħlaq”, “nikkonkludi”, “niffinalizza” u nagħmelil-kitba pubblika, minkejja li naf ukoll li, kieku kelli nestendil-proċess b’sentejn oħra, se nsib ħafna iktar fejn nimraħ, u iktar iva milli le, b’iktar żmien biex naqra, nirriċerka, u naħseb dwaris-suġġett , żgur mhux forsi li nispiċċa nibdel għalkollox dak li nkun ktibtfl-ewwel snin.