Lulju 2024

F’waħda mill-entrati tad-djarju tiegħu, Warren Bartolo jitqabad biex isib l-enerġija jikteb il-ġrajjiet ta’ dik il-ġurnata. Fid-djarju tiegħu stess isib kwotazzjoni ta’ Marina Benjamin li kien żamm: “Li tikkonċernani hija l-idea pjuttost pulita wisq li l-memorja hija xi ħaġa li tibqa’ fil-wiċċ b’mod intatt mill-passat imċajpar, bħal xi sejba arkeoloġika li tkun skoprejt u li minnha trid sempliċement tfarfar it-trab. Dak il-kunċett, naħseb, jista’ jiġi skontat, peress li kull darba li tiftakar xi ħaġa tkun qed tiktibha mill-ġdid, tqanqal il-passat fil-proċess. Din l-indeterminazzjoni organika kollha tagħmel il-memorja inkwetanti. Tesponiha bħala xi ħaġa mibnija b’mod attiv minn persuna li tħoss, li tħares lura minn punt fil-futur, li trid tagħti rendikont ta’ kif saru l-affarijiet sabiex jgħixu l-porzjon li jmiss tal-futur tagħhom bil-kumdità.” Żgur li wieħed mill-għanijiet li għalih inżommu djarju huwa li nagħmlu mħatra kontra ż-żmien, biex ma nħallux is-snin jgħaddu bħal ramel minn bejn subgħajna; imma l-permanenza tiegħu taf tkun illużjoni. “Jien u nikber,” tgħid Loranne Vella fl-entrata tad-djarju tagħha ta’ dax-xahar, “kont naħseb li jekk inżomm djarju t-tifkiriet ma jintilfulix. Id-djarji li ktibt kollha żammejthom. Imma llum, jien u naqra minn uħud mill-paġni tagħhom, mhux dejjem nagħraf l-ismijiet tan-nies u l-postijiet li għandi miktubin; mhux dejjem niftakar il-ġrajjiet li kont iddeskrivejt b’tant entużjażmu. It-tifkiriet jintilfu tul it-triq u l-kliem ma jirnexxilux iġibhomli lura.” Għalkemm l-eqreb tar-ritmu ta’ ħajjitna fost il-forom letterarji, id-djarju huwa wkoll l-ewwel pass li bih ħajjitna tieħu sura letterarja. “Nixtieq inżomm djarju,” kitbet Davinia Hamilton fl-ewwel entrata tad-djarju tagħha li ppubblikajna f’Ġunju, “biex forsi nsib irkaptu ta’ ħsibijieti u nġiegħel lil dawn l-ideat għażżenin jieħdu forma.” Bid-djarju nkejlu l-jiem mhux biss bis-sigħat iżda wkoll bil-kliem, bis-sentenzi, li mhux faċli nimmansawhom biex jibqgħu jaħsbu fil-ġurnata li għaddiet, u lanqas li nġegħluhom jagħrfu bejn dak li ħlomna billejl, dak li għamilna binhar, u dak li ħlomna binhar. Bid-djarju, il-kitba tgħix fil-ħin, fiż-żmien, magħna. “Il-kitba ġieli nimmaġinaha bħall-iskultura: irid ikollok biċċa tafal biex tibda tagħtiha forma,” tikteb Davinia, “Ħa taħdimha u tarmi minnha mhux ħażin sakemm toħroġ il-figura li taqbel ma’ dik li kellek f’moħħok meta ġietek l-idea. U l-ewwel kitba dik kulma hi, tafal.” F’entrata ta’ ftit xhur ilu, diġà kien għaddielha l-ħsieb lil Loranne li meta xi darba tiddeċiedi li tpoġġi bilqiegħda u tibda taqrahom id-djarji kollha li żammet f’ħajjitha, se tkun insiet lil kull min hemm imsemmi fihom. “Imma, forsi għalhekk qed nittratieni, biex meta fl-aħħar naqrahom inkun qisni qed naqra xi ħaġa għalkollox maqtugħa minni, qisni qed naqra ħajjet ħaddieħor minflok.” Dak li niktbu fid-djarju se jkun it-tafal li minnu nerġgħu nibnu storja dwar ħajjitna. Fl-entrata ta’ dan ix-xahar, Loranne tirrakkonta kif minn dak li sabet fid-djarji antiki tagħha, minn tifkiriet li baqgħu ċari avolja qatt ma niżżlithom imkien, u minn ritratti li sabet, għaqqdet performance dwar Birżebbuġa ta’ tfulitha. “Ħloqt performance dwar il-kittieb,” tgħid Loranne, “li skont jien, meta jivvjaġġa, jivvjaġġa kemm ġeografikament kif ukoll fiż-żmien.” Minn dan ix-xahar, se jibda f’dal-ġurnal id-djarju ta’ fatima a.m. “inħoss il-lingwa bħala xafra fis-saqaf ta’ ħalqi,” tikteb fatima, hi u tiżen bejn il-lingwa akkademika, il-lingwa ta’ ommha u l-lingwa tal-pjaċir. “hemm intersezzjoni li għad m’għandix kliem għaliha, imma qed nirreferi għal dik l-intersezzjoni bejn l-esperjenza, l-intellettwaliżmu, il-ħajja, il-ġisem, alla, il-ħaxi jew l-erotiċiżmu li mhuwiex lineari.”