Kurt Borg huwa Lettur
Kitba ta’ Kurt fil-ġurnal:
-
- Ottubru 2024
Dwar sens ta’ ħarifa
Nazzarda ngħid li l-esej biddilli ħajti u l-mod kif inħares lejha. Ngħid dan bir-riskju li dal-kliem jinstema’ klixè. Infatti, għalija l-esej bħala tip ta’ kitba jitgeżwer f’dan ir-riskju. Ħafna drabi, jien u nikteb l-esej, kien ikun hemm vuċi ġo fija li tgħidli: “Imma min se jimpurtah minn din il-kitba personali? Dawn il-memorji huma sinifikanti għalik biss.” Dan hu riskju reali ħafna. Li nista’ ngħid hu li jkun żball jekk l-esej personali jipprova jħares biss ’il ġewwa jew lura biex bħallikieku jaqbad xi ħaġa pura u verġni. L-esej sabiħ meta jkun kapaċi jfettaħ, iwessa’ u jespandi lil hinn mis-singolarità tal-Jien sabiex qarrej li ma jafekx jista’ jieħu xi ħaġa minnu. U minnek.
-
- Ġunju 2023
Ġilda
Hemm karru bil-ġwienaħ misjuq minn kuċċier miġbud minn żewġt iżwiemel. Żiemel minnhom abjad, b’għonqu wieqaf dritt, grazzjuż. L-ieħor iswed, magħmul ikrah u goff. Bil-frosta f’idu, il-kuċċier qed jittajjar lejn is-sħab u lil hinn minnu. Iż-żwiemel, speċjalment l-iswed, kultant jissaraw mal-kuċċier, jisfidawh, jisfrattaw, għoddhom jaqilbu l-karru. Il-kuċċier iqum bilwieqfa jwiddeb liż-żwiemel. B’idejh it-tnejn jiġbed b’kemm jiflaħ fuq ir-riedni marbutin mal-ilġiem ta’ ġo ħalqhom. Iż-żwiemel jogħtru taħt is-saħħa tal-kuċċier u, bla ma jridu, jobduh. Imma t-taqbida bejniethom tkompli. Żiemel minnhom jiġbed ’l hawn u l-ieħor jiġbed ’l hemm sa ma l-kuċċier jitlef il-kontroll, il-karru jinqasam u jegħleb mis-smewwiet għall-art.
Kollaborazzjonijiet:
-
- 01.03.2025
- Il-Kliem fit-Teorija
il-politika
tal-kura Sibt diffikultà bit-traduzzjoni għal “politics of care” bħala “il-politika tal-kura” għaliex il-kelma “kura” bil-Malti hija aktar assoċjata mad-diskors mediku, bħal ngħidu aħna meta t-tabib jikkura pazjent. Bit-Taljan meta ngħidu “ħu ħsieb” tiġi tradotta bħala “stammi bene”, waqt li l-frażi “nieħu ħsiebek” tiġi tradotta għal “mi curo di te”. F’dan is-sens it-Taljan għandu użu usa’ għall-kunċett “curare” li jistà jfisser kemm “tieħu ħsieb” u kemm “kura” mill-mard. Bil-Malti ma nħossx li l-kelma “kura” hija adatta biex taqbad il-kunċett ta “politics of care”.
-
- 24.02.2025
- Il-Kliem fit-Teorija
ħu ħsieb
Fid-dinja Ingliża u dik tal-Punent, “to care” dejjem kienet distinta minn “thought” u “reason”. “Care” assoċjata ma’ emozzjonijiet, irtubija tal-qalb, femminilità—u mhux il-ħsieb, li dejjem kien meqjus rett, veritier u imparzjali, kif ħafna drabi huwa mfisser fil-Punent. Qisu l-Malti ma jagħmilx din id-distinzjoni radikali bejn il-ħsieb bħala ħsieb astratt u li tieħu ħsieb xi ħadd.
-
- 24.02.2025
- Il-Kliem fit-Teorija
ħarsa/lemħa
M’iniex għalkollox ċert dwar “lemħa” għax għalija din il-kelma għandha konnotazzjonijiet passivi, fis-sens li tkun qed tiġri xi ħaġa u inti tilmaħha; u mhux is-sens li inti qed tħares b’mod attiv u intenzjonat lejn xi ħaġa. “Lemaħ” fuq verb.mt qed tiġi tradotta bħala “to catch sight of”. Fil-każ ta’ “the look on his face” ma taħdimx “lemħa” (“il-ħarsa fuq wiċċu”).
-
- 24.02.2025
- Il-Kliem fit-Teorija
tpaxxa
Jouissance, kif nafha jien, ma tfissirx biss pjaċir, imma xi ħaġa fl-estrem, li tista’ wkoll tinkludi l-uġigħ u s-sofferenza. Jouissance mhix pura, fiha hemm l-eċċess, hemm il-mewt, livell ta’ eċitazzjoni li kważi ma tiflaħhiex. Lacan jagħmel distinzjoni bejn il-pjaċir u l-jouissance. Il-pjaċir jobdi l-liġi tal-omeostażi li nsibu f’Beyond the Pleasure Principle [Jenseits des Lustprinzips], fejn il-moħħ ifittex l-inqas tensjoni. B’hekk, il-prinċipju tal-pjaċir ipoġġi limitu fuq il-pjaċir. Min-naħa l-oħra, il-jouissance tikser din il-liġi u hi “beyond the pleasure principle” u iktar tallinja ruħha mad-death drive [Todestrieb].
-
- 27.05.2024
- Il-Kliem fit-Teorija
alterità
Ngħid għalija, meta nagħżel li nuża l-kelma “alterità”, nużaha biex nirreferi għat-tip ta’ “ieħor” li jikteb dwaru Levinas. L-alterità tal-Ieħor m’għandhiex x’taqsam ma’ meta ngħidu li xi ħadd ġie othered, ċjoè meqjus inferjuri, eskluż miċ-ċentru tan-normalità, abjected (din tkun kelma oħra ta’ min ningaġġaw magħha). Kif nifhmu jien, għal Levinas, l-alterità tal-Ieħor hija dik il-kwalità (anzi, hija nonkwalità, għax ma tinqabadx f’kategoriji) li lili twaqqafni milli nirreduċi lill-Ieħor għal sameness. (La qegħdin fiha, sameness kif tiġi bil-Malti? “Identiċità”? “Stessiżmu”? Hekk issuġġerew xi wħud fuq il-grupp Kelmet il-Malti fuq Facebook.) L-alterità, allura, mhijiex vjolenza (bħalma ġeneralment tkun meta xi ħadd jiġi othered); anzi, għal Levinas, il-vjolenza sseħħ appuntu meta l-alterità tal-Ieħor inwaqqgħuha għall-kategorija tal-familjari. B’hekk, inkunu ħnoqnieh lill-Ieħor, ġibnieh oġġett. Allura, “alterità”, għalija, iġġorr magħha konnotazzjonijiet ta’ fraġilità, valur, vulnerabbiltà li tinforma attitudni etika. Wara kollox, il-filosofija ta’ Levinas hija l-etika tal-alterità.
-
- 13.02.2024
- Il-Kliem fit-Teorija
xewqa/xenqa
Il-kelma “xewqa” togħġobni iktar ukoll għaliex tista’ timplika element konxju fejn is-suġġett konxjament jista’ jixtieq xi ħaġa partikolari, filwaqt li l-kelma “xenqa” timplika passività fejn is-suġġett ma jistax ma jixxennaqx għal dak li m’għandux. Naħseb li għal Lacan, il-kunċett ta’ désir jopera kemm fil-konxju u kemm fl-inkonxju. F’dan is-sens, is-suġġett inkonxjament jixtieq totalità, jixxennaq għaliha, u fl-istess waqt li dan l-impuls inkonxju jiggverna x-xewqa, ix-xewqa nnifisha titlibbes forma li s-suġġett huwa konxju tagħha, bħal pereżempju: il-fantażija ta’ suġġett Ingliż awtonomu, ħabrieki, patrijott, aħjar mill-Ewropew u miżmum lura appuntu minħabba l-Ewropew inferjuri u l-Ewropew li jrid idaħħal l-immigranti, flimkien ma’ fantażiji dwar narrattivi ta’ grandjożità imperjali u kolonjali. Din il-fantażija Ingliża ġiet immanifestata b’mod konxju f’dawk il-votanti pro-Brexit fl-Ingilterra fl-2016. L-identifikazzjoni mal-kampanja tal-Brexit topera kemm fuq livell konxju fis-sens li s-suġġett Ingliż ħaseb li ġaladarba l-Ingilterra toħroġ mill-UE, ħa jerġa’ jsir sħiħ kif ukoll jitpaxxa (iħoss sens ta’ jouissance) bir-riżultat tal-vot. Fl-istess ħin, din il-faċċata konxja qed tgħatti l-implikazzjoni mistura ta’ xenqa għal totalità li qatt ma tista’ tinkiseb: fejn anki wara Brexit dak li ġie mwiegħed, ma wasalx.
Poddati ma’ Kurt:
-
- Poddata 24.01.2025
Ħbiberija, Ħrejjef, Komunità
Fl-24 ta’ Jannar 2025 fis-6:00pm, flimkien ma’ Kurt Borg u Noah Fabri, konna l-mistednin tal-Librerija Pubblika ta’ Pembroke. Raylene Abdilla tkellmet dwar il-kitbiet f’Aphroconfuso u Omar N’Shea mexxa d-diskussjoni. Kurt tkellem dwar il-ġabra ta’ esejs tiegħu sens ta’ ħarifa (Klabb Kotba Maltin 2024) u qara silta minnha. Noah Fabri tkellmet dwar ir-rumanz tagħha It-Togħma Morra taċ-Ċiċri (Merlin 2024) u wkoll qrat silta minnu. Raylene tkellmet dwar diversi kitbiet li jidhru f’Antoloġija 1 u li jidhru wkoll online fosthom Medusa ta’ Rowena Grech, Il-Labra, Il-Lanza, il-Qoffa, l-Azzarin ta’ Loranne Vella, Likantropi ta’ Davinia Hamilton, u d-Djarju ta’ Warren Bartolo. Omar N’Shea mexxa t-taħdita. Tkellimna dwar il-kitba bil-Malti, il-ħbiberija, il-karattri f’rumanz imnebbħin mill-ħbieb tal-awtur, ir-reviżjoni, id-differenza bejn ir-rumanz u l-esej, u bosta suġġetti oħra.
-
- Poddata 22.02.2024
Noti Editorjali #4
« Dan il-proġett tal-esejs għalija huwa proġett ta’ memorja li l-pandemija tefgħetni fih. Jiġifieri l-pandemija, forsi kif esperjenzaha wkoll ħaddieħor, jien esperjenzajtha b’ċertu żlugar. Żlugar mill-ordinarju. Għaliex? Għax kollox ġie żlugat. Il-ħajja tagħna, għal ħafna nies il-post fejn jgħixu, il-mod kif jgħixu, ix-xogħol, kollox ġie maqtugħ mill-ordinarju. Dak il-qtugħ ħafna nies esperjenzawh bħala trawma, ma nixtieqx inxejjen minn dan, kien hemm ħafna mewt fl-arja, u ħafna nies esperjenzawh b’uġigħ. Oħrajn esperjenzawh b’forma ta’ libertà stramba u libertà ġdida li f’daqqa waħda “għandi ħafna iktar ħin” jew “għandi ħafna iktar ħin id-dar”. Wieħed mill-ħsibijiet li kien ikolli fil-pandemija—naf inqum, saru l-għaxra, fejn is-soltu nkun l-uffiċċju jew xi mkien u qiegħed id-dar—u ngħid id-dawl tax-xemx fuq din il-mejda qatt ma rajtu b'dan il-mod, dak it-tip ta’ ħsibijiet, għax qatt ma nkun id-dar dak il-ħin. Jew qed inħoss il-kamra differenti, jew inkella anka qed immur mixja. Kont maqtugħ mir-rutina. Ġieli kien ikun stramb dan, u ġieli kien idejjaqni, ovvjament, għax kien hemm ħafna stress, ħafna ansjetà u inċertezza. Imma daqstant ieħor kelli bżonn dik il-qatgħa biex lili titfagħni f’ċerta żona fejn ċerti memorji reġgħu bdew ifuru. Jew ċerti emozzjonijiet minn ġo fija erġajt bdejt inħosshom b'ċerta intensità, b’ċerta luċidità. U ħassejt dak kien mument esejistiku għalija. Kien f’dan l-ispirtu li dort lejn l-esej għax xtaqt naqbad xi ħaġa minni nnifsi u mid-dinja li bdejt inħoss li ħa titlaq għal dejjem. »
-
- Poddata 01.11.2023
Kif Tgħidha f’Qalbek
“Jekk huwa minnu, bħalma jgħidu ħafna, li kull kitba hija forma ta’ traduzzjoni, il-kitba bil-Malti terġa’ hija traduzzjoni b’mod iktar ovvju minn dak li hu mifhum minn min jgħid hekk. F’dawn l-ewwel xogħlijiet li għandna fil-ġurnal tagħna din it-taqbida kienet ta’ spiss parti importanti mill-kitba u mill-proċess editorjali. Meta l-ewwel niddeċiedu li niktbu dwar suġġetti li aħna intiżi fihom imbagħad wara nagħżlu li niktbu dwarhom bil-Malti, insibu ruħna nipproċessaw ideat illi dejjem qrajniehom b’lingwa oħra, probabbilment bl-Ingliż, u li għalhekk bqajna naħsbuhom b’din il-lingwa. Meta niġu biex nartikolawhom bil-Malti nsibu ruħna nitqabdu bejn l-idea nnifisha u espressjoni preċiża u eleganti.”