Awwissu 2025

Madwar seba’ snin ilu, meta Franco “Bifo” Berardi kien qed jikteb Nifs: Kaos u Poeżija, il-karatteristika li l-iktar kienet tispikka tad-dinja l-ġdida wara l-ewwel rebħa ta’ Donald Trump kienet in-natura postfattwali tagħha. Fejn qabel gidba waħda setgħet ittemm karriera politika, issa bħal konna qattajna darba għal dejjem il-kuntratt epistemoloġiku. Iċ-ċpar proverbjali tal-gwerra jiksi ħajjitna ta’ kuljum, u kull gidba tiġi ribattuta mhux bil-fatti, iżda b’gidba oħra u oħra, kull skandlu bi skandlu ieħor u ikbar li jaljenana minn ta’ qablu. “Il-President Clinton għadda minn proċess ta’ impeachment talli gideb dwar suġġett intimu li ma kellu l-ebda rabta mar-rwol politiku tiegħu,” jgħid Berardi fil-Kapitlu 6 ta’ Nifs li qed nippubblikaw dax-xahar, traduzzjoni ta’ Karl Baldacchino. “Dan l-aħħar, is-suġġett tal-verità politika reġa’ ħa post ċentrali, wara l-pataflun gideb, aħbarijiet foloz, u manipulazzjonijiet redikoli li kellhom rwol kruċjali fil-kampanja ta’ Trump u l-ewwel sena fil-kariga. Permezz tal-multiplikazzjoni ta’ shitstorms fin-networks soċjali u fl-infosfera b’mod ġenerali, ir-reġim tal-verità ħa theżżiża, u wassal biex ġurnalisti u filosofi ewlenin jistaqsu jekk aħniex qed ngħammru f’dinja diskursiva postfattwali.” Illum, l-iktar persuna li għadha tuża l-frażi “fake news” hija Donald Trump innifsu, l-iktar fuq il-midja soċjali tiegħu stess, Truth Social. Għalkemm probabbilment kienet l-inkompetenza tiegħu waqt żmien il-COVID 19 li tellfitu l-elezzjoni tal-2020 lil Trump, l-effetti tal-pandemija fuq il-psike dinjija kienu responsabbli għar-rebħa tiegħu iktar qawwija tal-2024. Illum nafu li l-pandemija għamlet ħerba minn ħafna veritajiet antiki, iżda Berardi, li kien qed jikteb qabel il-COVID 19, ifittex is-sors tal-qalba għal dinja postfattwali f’dak li ġara wara pandemija li ġiet qabel. “Il-fatt li l-kriżi [tal-AIDS] identifikat il-pjaċir mal-mard bil-mod dawwar il-ħajja soċjali f’deżert. Temmew għexieren ta’ snin ta’ solidarjetà soċjali u mħabba ħielsa, u segwiet il-mutazzjoni diġitali, u meta t-teknoloġija diġitali ppervadiet l-isfera tal-komunikazzjoni tal-bniedem, din issostitwiet il-konġunzjoni bil-konnessjoni. Anki jekk trasmessa bil-kuntatt sesswali, l-AIDS kienet prinċipalment epidemija psikomedjatika. Kienet ibbażata fuq il-komunikazzjoni ta’ retrovirus, iżda rriżultat fil-komunikazzjoni tal-biża’. Meta l-kuntatt mal-ġisem tal-Ieħor beda jiġi pperċepit bħala periklu — u meta dan is-sens ta’ periklu rabba’ l-għeruq fl-inkonxju soċjali — il-lingwa ttrasmigrat mill-isfera konġuntiva għal dik konnettiva.” Kliem Berardi llum jgħodd iktar minn meta kitbu. Waqt il-pandemija tal-COVID 19, l-iżolament kellu l-effett li jnaqqas il-kuntatt personali u jkompli jżid id-dipendenza fuq il-kuntatt diġitali; borma tbaqbaq perfetta għad-dinja postfattwali. Il-fatti, jgħidilna Berardi, huma frott ir-relazzjonijiet ta’ bejnietna. Meta tinqered l-intimità, jew tkun primarjament ikkomodifikata permezz tal-mezzi diġitali, l-informazzjoni ma tibqax ankrata fil-ħajja tal-bniedem, u ssir manipulabbli u evanexxenti daqs kull riklam ieħor li naraw f’kull mument ta’ ħajjitna.

Ġunju 2025

Es Sidr #4

Omar N’Shea

Nafta

Nibda nqalleb fl-album tat-ritratti tat-tieġ tagħhom, album abjad ikkuttunat b’nagħla fuq in-naħa tax-xellug u żigarella roża marbuta ċoff ħdejn il-kliem “Our Wedding” miktub bil-magħqud kulur il-fidda. Kien ikkurdat sew però ommi kienet ħallietu għand in-nanniet u qatt ma reġgħet ħarset lejh. Kien dejjem jiġri fid-dar minn kexxun għall-ieħor u jien spiss kont niftħu biex inħares sew lejn Otman u nqalla’ lili nnifsi niffissa fuq xagħru mġiegħed u ppettnat la ġenba. Fir-ritratti tat-tieġ, il-ġilda tiegħu tidher iktar skura milli tidher f’ritratti oħra. Fihom jidher imdejjaq, mixrub, imdawwar b’salt nies li jistkerrah. Jidher skomdu, qisu ’qas jaf iġib ruħu sew magħhom. Għajnejh qatt ma jħarsu direttament lejn ħadd. Xi ħaġa fil-mod ta’ kif iżomm lilu nnifsu turi li għalkemm mill-istess klassi soċjali tagħha, hemm differenzi li huma viżibbli, u ma jimmappjawx sew fuq xulxin. Mir-ritratti tat-tieġ jidher ċar li l-familja tagħha storbjuża, ferrieħa. Mill-ittri li bagħtilha hu, il-familja tiegħu tinstema’ mistħija u tal-ġabra. It-tieġ kien hemm il-qraba kollha: il-kuġini t’ommi ħelwin u jidher ċar li klassi aħjar minn tagħna għax zijitha Karmena kienet iżżewġet tat-tajjeb u saret pulita. Salvina wkoll kienet hemm, xagħarha qagħqa, geddumha boċċa, għonqha mlaħħam u mdendel, tiddandan b’kowt eleganti twil sal-art bil-fer mad-dawra tal-għonq u l-pavri. Tidher xurbana, għajnejha sakranazzi għandhom tleqqija brillanti, u rasha se tixpakka l-aħħar bil-pressjoni għolja u d-daħq tad-disprament. Nerġa’ naħlef miegħi nnifsi li xi darba mmur infittex u nistaqsi sew dwarha. Kien hemm ħuha Salvu, twil, imġissem, sabiħ u nejjieki u martu Mary b’libsa faqgħa bajda u sewda b’qafla tal-bellus iswed marbuta ma’ qaddha taqbad il-moda tas-sebgħinijiet. Kien hemm missierha, Saver, boqni u wieqaf, dahru miġbud lura, gustuż u ruxxan, u oħtha Janey, doċli u bi tbissima fissa ta’ mara raħlija li taf biss l-affett tal-mistħija. Imma tiddomina r-ritratti kollha fl-album kien hemm in-nanna Kelina, xagħarha qasir innukklat għall-okkażjoni bir-rollers il-kbar u liebsa libsa twila sal-art kulur aħmar demmi mżejna b’gamewwa tal-Fabiola fuq sidirha, …

Ġunju 2025

Inkejja #1

Ryan Falzon

Ħruġ mingħajr ħruġ

F’riklam tal-Kinnie mill-aħħar tas-sebgħinijiet, naraw familja tagħmel piknik, bil-bieba ta’ wara ta’ vann estate mgħollija, il-missier u l-bint bilqiegħda fil-vettura, mejda quddiemhom, u omm u tifel imdawrin magħha. Qishom qegħdin id-dar, fil-bitħa jew fil-veranda, nofs ġewwa nofs barra, fi spazju intermedjarju. Jista’ jkun li dan ir-riklam hu bbażat fuq ritratti meħuda nhar San Girgor, li juru xena simili ta’ nanna mġissma sorġuta fuq wara ta’ vann, tibla’ u tqassam l-ikel minn bixkilla maġenbha. L-estetika tas-salott ta’ dar Maltija mill-aħħar kwart tas-seklu għoxrin spiss ġiet applikata għall-vetturi. Vannijiet Marina sofor, skartar tal-British Telecom, impurtati u mmodifikati bil-ħġieġ wara, imżejnin b’purtieri ffjuriti mfasslin mid-drapp li baqa’ meta saru dawk ġodda fis-salott li jintuża darba biss, fejn is-sufanijiet għadhom mgħottija bil-plastik, bħas-seats tal-Mercedes tal-ġwienaħ li għadha ġewża, li toħroġ biss sagħtejn tlieta kull nhar ta’ Ħadd waranofsinhar jekk ma tkunx xita jew riħ. Id-dashboard imżejjen tavolina, b’arranġament tal-fjuri tal-plastik, xinxilli, frilli tal-purtieri, jew bizzilla mad-dawra tal-windscreen, kalamita ta’ Kristu fuq spallejn San Kristofru jew ta’ Santa Rita, imwaħħlin mal-metall inkella inkullati. Il-moda fid-disgħinijiet kienet li, bħalma l-poġġaman u l-kċina tad-dar kellhom ikunu tal-kawba mastizz, kien hemm l-użanza li l-burduri tal-komponenti tad-dashboard ukoll kienu jinksew bi sticker ta’ njam finta. Dak iż-żmien kienu moda wkoll in-neons ikkuluriti minn taħt id-dashboards u s-seats. Bejn l-illużjoni ta’ materjal organiku u l-kulur fluworexxenti jinbeżaq minn xquq mudlama, din il-kakofonija kienet il-kitsch pereċċellenza. Mhux ta’ b’xejn fl-imgħoddi, bħalma kienu jitbierku d-djar darba fis-sena, kienu jitbierku l-karozzi meta sid devot kien idaħħal vettura ġdida.

Mejju 2024

Politika bla Nifs

Karl Baldacchino

Ħadd ma jista’ jiċħad li ninsabu f’punt fl-istorja tad-dinja fejn għandna iktar minn kollox. Iktar krudeltajiet, iżda wkoll iktar ġesti ta’ rieda tajba. Iktar problemi finanzjarji, fl-istess ħin li iktar nies qed jistagħnew. Iktar kriżijiet ta’ kull xorta u għamla, ibda mill-ambjent u spiċċa bil-mard. L-istess, it-tagħrif dwar it-tnejn. Iktar ksenofobija u razziżmu, kif ukoll iktar diskorsi ta’ inklużjoni soċjali u ugwaljanza. Primarjament, għandna iktar minn kollox għaliex esposti għal ħafna iktar meta kkumparat ma’ dak li kien qabel jesponina għalih il-ġurnal ta’ kuljum, kemm-il darba kien jinxtara u jinqara. L-esponiment tagħna għal dan kollu issa jinsab biss skrolljatura ’l bogħod, anki jekk mhuwa xejn ħlief dak li Jean Baudrillard isejjaħ simulakru. Meta fl-1991 kiteb li “l-gwerra tal-Golf ma seħħitx”, ried ifisser li l-Punent esperjenza biss rappreżentazzjoni medjatika tal-gwerra. Essenzjalment, dan japplika għal kollox fil-kuntest preżenti ta’ avvanzi teknoloġiċi kontinwi u l-governanza moħbija tal-algoritmi. Iżda, dan huwa biss każ ta’ kif il-mezzi soċjali kapaċi jiġbdulna l-attenzjoni u jamplifikaw is-sensi tagħna? Jew huwa minnu li kollox żdied b’mod goff u li konsegwentament tlifna kull tip ta’ kontroll? Forsi sforz l-indifferenza mifruxa? Forsi sforz l-aljenazzjoni? Il-konsum bla rażan? Il-politika? Ċertament dawn ukoll kollha għandna iktar minnhom. Il-politika, però, b’mod partikolarment ġdid. Kif jikteb Alberto Toscano, “dawk li jsibu ruħhom jgħixu fi żminijiet ta’ kriżi u diżorjentazzjoni spiss ifittxu kenn u gwida fl-analoġiji.” Għaldaqstant, il-politika preżenti bħal donnha bla nifs — kemm għax kollox huwa politiku iktar minn qatt qabel, kif ukoll għax fl-istess ħin hija politika dgħajfa.