Novembru 2024

Meta sentejn ilu bdejna naħsbu biex nibdew dal-ġurnal, ħaġa li konna ċerti dwarha kienet li l-ġurnal irid iservi. Kellna ħafna ideat oħra imma konna nafu li biex jitwettqu, jew biex ikollna ċans nintebħu li kienu żbaljati, il-ġurnal irid iservi. Bil-ħruġ tal-ewwel pubblikazzjoni stampata tagħna lestejna dak li dejjem rajna bħala ċ-ċiklu sħiħ li tgħaddi minnu kitba f’Aphroconfuso. Fil-kultura tagħna, il-ktieb, il-codex, għandu pożizzjoni storika fil-persistenza tal-kelma miktuba. Mhux l-anqas minħabba li l-kotba jservu s-snin u jippermettulna nitkellmu ma’ dawk li jiġu warajna. Jippermettulna wkoll li nitkellmu dwarhom u li nħalluhom jitkellmu flimkien. Jikkritikaw u jikkwotaw lil xulxin u jirreferu għal xulxin. F’dawn is-sentejn skoprejna li kemm il-website u kemm il-podcast huma mezzi oħrajn li jippermettu d-diskors b’mod ieħor. Sibna wkoll mod kif il-format online u dak stampat jaħdmu flimkien. “Bur Mgħeż” u “Qarn” huma żewġ xogħlijiet li bdew online u qed ikomplu jgħixu u jikbru biex jieħdu ħajja ġdida fil-format stampat. Bħalhom għandna diversi proġetti li bdejna naħdmu fuqhom ma’ kittieba li sirna nafu f’dawn is-sentejn. L-ebda test qatt ma joħroġ fil-baħħ, mingħajr kuntest. L-iskop ewlieni tal-editorija huwa li jinħoloq il-kuntest intenzjonat li fih kull kitba tingħata t-tifsira, u tissaħħaħ u tintrabat ma’ testi oħrajn. Mingħajr din id-direzzjoni, il-kliem li jiġi ppubblikat jgħaddi bħal ramel minn bejn subgħajna. Biex jintrabat fil-kitba, fid-dinja, irridu nibnu dawk l-ispazji fejn il-kitba tista’ tiltaqa’ ma’ kitba oħra. Dawn l-ispazji rridu mmantnuhom biex iservu għal snin twal. L-intwizzjoni li kellna fil-bidu — li organu bħal dan biex ikun effettiv irid iservi — issa li bdejna nħarsu lejn it-tielet sena tagħna nindunaw li saret konvinzjoni ċentrali tagħna. Niktbu biex il-kitba tagħna tkun ikbar minna. Bl-istess mod, il-ġurnal innifsu rriduh li jkun ikbar minna, l-individwi li ħolquh.

Logo tal-podcast ta' Aphroconfuso
  • Mejju 2024

Politika bla Nifs

Karl Baldacchino

Fis-snin disgħin u elfejn, il-politika lokali kienet relattivament relegata għall-isfera privata. Apparti l-fervur ta’ waqt il-kampanji elettorali, u d-dħul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea, kien komuni ħafna li wieħed jistqarr li ma kienx interessat fil-politika, speċjalment il-ġenerazzjoni iktar żagħżugħa. Għalkemm il-maġġoranza riedet li Malta tidħol fl-Unjoni Ewropea, ftit kienu dawk li jafu xi tfisser. Geert Lovink jikteb li “l-istennija għal Brussell hija bħall-istennija għal Godot. Biss, għal Malta, Godot speċi ta’ tfaċċa. Issa żdiedet bandiera oħra, blu bl-istilel. Iktar elezzjonijiet, kandidati, liġijiet u standards. Din kienet politika aljena. Wisq serja u tinsab ’il bogħod sew mill-ibħra tagħna. Il-gvern qal li ġew mitt miljun però, jekk mhux biljun, u iktar fil-futur. Mhux ta’ min jarmiha dil-politika mela, kien ir-raġunament ta’ ħafna. Mill-banda l-oħra, ix-xettiċiżmu tal-partit fl-oppożizzjoni wera iktar nazzjonaliżmu fuq l-affari mill-partit fil-gvern innifsu. Saħaq fuq li saħaq li sħubija sħiħa ma kinitx ħobż għal snien il-pajjiż u l-kelma fuq fomm kulħadd kienet li ladarba nidħlu, jiġu skoss barranin jieħdu xogħol kulħadd. F’każ li kont ġenwinament interessat fil-politika, hemm ċans li xorta, minn età żgħira, l-edukaturi skoraġġewk milli tiddiskuti xi ħaġa relatata. Lanqas l-Unjoni Ewropea stess, il-futur imminenti ta’ pajjiżek, ma stajt issemmi fil-klassi, għax ukoll kienet iġġorr timbru ta’ partit. Id-diskussjonijiet politiċi f’Malta kienu għadhom reminixxenti tar-rivalità partiġjana li semmejna qabel, aktar milli jittrattaw il-governanza per se, u b’hekk baqa’ l-biża’ li fil-pubbliku dawn setgħu jiddevolvu f’direzzjoni mhux mixtieqa.

  • Novembru 2023

Qamar Aħmar

Simon Bartolo

Virginia weġbitha li dawn huma fatti tal-ħajja u ma nistgħux nibdluhom. Nitwieldu u nikbru. Inwelldu u nkomplu nikbru sa ma fl-aħħar nispiċċaw. M’hemmx mod ieħor. Vera kienet ħarset lejn Virginia b’ċertu diqa. Forsi jmissha insistiet iktar; forsi kieku spjegat ruħha aħjar, Virginia kienet tifhem u ma titlaqx, imma qatgħet qalbha. Ma setgħet tagħmel xejn għajr li tħalli lil oħtha titlaq, tmur tfittex xortiha barra minn Malta, toffri ħajjitha u ġisimha lil raġel li qatt ma seta’ japprezzaha. Tagħtih ulied li mhux talli jerdgħulha ħalibha imma demmha wkoll. Għannqitha waħda tal-aħħar. Tgħanniqa iebsa u tal-aħħar. Saħħa! Xtaqitilha s-saħħa kollha tad-dinja u ma ppruvatx tkellimha iżjed. Daret u telqet, u ħalliet lil Virginia tħares lejha tielqa. Ħarġet fil-ġnien li kien kbir, mogħni bi frott taċ-ċitru u tal-għadma u mdawwar bil-bajtar tax-xewk biex la ħadd seta’ jidħol u lanqas joħroġ minnu ħlief minn dik il-fetħa waħda li kienet tħalliet minn xi antenat tat-tewmin. Imxiet san-naħa l-għolja tal-ġnien fejn kien hemm bank tal-ġebel u poġġiet bilqiegħda, tħares lejn iċ-ċimiterju tar-raħal. Ma reġgħetx ħarset lejn oħtha. Ma marritx taraha tiżżewweġ. Għamlet tabirruħha li kienet marida u ssakkret f’kamritha. Lanqas biss marret taraha tielqa ma’ żewġha u lanqas qatt ma kienet tiftaħ l-ittri li tirċievi mingħandha. Virginia damet ħafna tibgħat. Ma kinetx xi waħda li taqta’ qalbha malajr, iżda bil-mod il-mod indunat li kien kollu ta’ xejn. Vera ma kienet se taċċetta qatt li setgħu jibqgħu ħbieb, li setgħu jibqgħu jinħabbu. Kienet ġegħlitha tagħżel u hi, Virginia, kienet għażlet li tibni familja u futur f’pajjiż ieħor. Ma kinetx għażlet lilha, kienet għażlet lir-raġel. Iżda fil-verità, Vera kienet tkellem lil Virginia kuljum fil-mera. U fil-mera ffukat fuq punt f’wiċċha fejn kien hemm għazza mitlufa, timbaram u tiċċaqlaq ma’ kull tikmixa konfuża.

  • Ottubru 2023

Kontra Tagħna Għaliex Magħna

Joe Gatt

Meta wara sentejn f’idejn il-Franċiżi, fl-1800 l-ġżejjer Maltin sabu ruħhom taħt il-ħakma Ingliża, skont it-Trattat ta’ Amiens kellhom jerġgħu jgħaddu lura għand il-Kavallieri biex ikomplu jmexxuha huma bħala pajjiż “newtrali”. Il-qassisin, in-nutara, l-avukati u l-kummerċjanti Maltin tal-“Congresso, li sa ftit qabel kienu qed imexxu l-insurrezzjoni kontra l-Franċiżi, beżgħu li dan kien ifisser li malajr jerġgħu jiġu taħthom għax l-Ordni kienet iddgħajfet sew u żgur ma kinitx tiflaħ għal Napuljun. Għalhekk, il-104 membri ta’ dan il-kungress kitbu “Dichiarazione dei Diritti degli Abitanti delle Isole di Malta e Gozo”. Ma kinitx dikjarazzjoni radikali bħal dik tal-Indipendenza ta’ Haiti ta’ sentejn wara, li abolixxiet l-iskjavitù, ċaħdet kull rabta mal-kolonjalisti Ewropej u ħalfet il-libertà jew il-mewt. Dik Maltija kienet dikjarazzjoni liberali bl-eku Illuminista ta’ dik tal-Indipendenza tal-Istati Uniti fl-1776 u tad-“Dikjarazzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u ċ-Ċittadin” fi Franza, tlettax-il sena wara. F’disa’ punti, id-dikjarazzjoni elenkat speċi ta’ kuntratt. Iktar milli stqarrija ta’ drittijiet indirizzata lejn l-ispirtu etern tal-Bniedem, kien quid pro quo ċar u pragmatiku indirizzat lir-Re tar-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda u d-dixxendenti tiegħu bħala sovrani fuq il-gżejjer “għal dejjem”. Dan in-nisel nobbli, min-naħa tiegħu, kellu jagħti lill-pajjiż kostituzzjoni li biha kunsill elett mill-“poplu” ikollu dritt jiġbor it-taxxi u jmexxi ’l-pajjiż. Ir-Re ma kellu jindaħal la fit-tmexxija interna tal-pajjiż u lanqas fil-ħajja reliġjuża tiegħu. In-nies — insomma, “gli uomini liberi” — kellhom id-dritt josservaw liema reliġjon riedu, igawdu l-proprjetà tagħhom u jkunu suġġetti biss għal-Liġi. U għar-Re, li kien il-protettur tar-reliġjon. U għall-Papa, li kellu jkun l-uniku referenza fejn jidħlu affarijiet spiritwali; hu u l-ġenerali tal-ordnijiet monastiċi. Intbagħtet lir-Re Ġorġ III, imma nafu biha għax baqgħu kopji tagħha Malta. Fl-arkivji impekkabbli tal-Gran Brittanja m’hemm ebda ħjiel tagħha. Jekk lir-Re waslitlu, ma nafux x’għamel biha. L-Ingliżi bdew imexxu l-gżejjer bħala dittatorjat militari. Fost l-uffiċjali Ingliżi, li ma taw kas la ta’ din id-dikjarazzjoni u lanqas ta’ appelli oħrajn għall-awtonomija, kien hemm l-ewwel Duka ta’ Wellington li jgħidu li qal: Kieku allura nistgħu nagħtu kostituzzjoni lil bastiment tal-gwerra!

Il-Kliem fit-Teorija
  • 05.06.2024

abjad

Omar N’Shea, Karl Baldacchino, Raylene Abdilla, Joe Gatt & fatima a.m.

Sibt diffikultà nuża l-kliem “raġel abjad” biex ngħid “white male” bil-Malti. Bl-Ingliż, meta jintuża dal-kliem, dejjem hemm is-sens ta’ deskrizzjoni legali/ġuridika jew deskrizzjonijiet ta’ suspettati u kriminali fil-gazzetti u l-films; u allura l-kritika mibnija ġewwa t-terminu minnu nnifsu diġà. Bil-Malti m’hemmx dik l-użanza li “raġel abjad” hija kollokazzjoni li ġġorr dan is-sinifikat. Meta użajtha, ħassejt li tlift ftit minn dak li kont qed nipprova ngħid. L-istess għall-kliem assoċjat, eżempju “suġġett abjad”, “suġġett abjad tal-Punent, “privileġġ abjad” jew l-iktar xieraq “vantaġġ abjad”.

  • 27.05.2024

alterità

Omar N’Shea, Davinia Hamilton, Kurt Borg & Aaron Aquilina

Ngħid għalija, meta nagħżel li nuża l-kelma “alterità”, nużaha biex nirreferi għat-tip ta’ “ieħor” li jikteb dwaru Levinas. L-alterità tal-Ieħor m’għandhiex x’taqsam ma’ meta ngħidu li xi ħadd ġie othered, ċjoè meqjus inferjuri, eskluż miċ-ċentru tan-normalità, abjected (din tkun kelma oħra ta’ min ningaġġaw magħha). Kif nifhmu jien, għal Levinas, l-alterità tal-Ieħor hija dik il-kwalità (anzi, hija nonkwalità, għax ma tinqabadx f’kategoriji) li lili twaqqafni milli nirreduċi lill-Ieħor għal sameness. (La qegħdin fiha, sameness kif tiġi bil-Malti? “Identiċità”? “Stessiżmu”? Hekk issuġġerew xi wħud fuq il-grupp Kelmet il-Malti fuq Facebook.) L-alterità, allura, mhijiex vjolenza (bħalma ġeneralment tkun meta xi ħadd jiġi othered); anzi, għal Levinas, il-vjolenza sseħħ appuntu meta l-alterità tal-Ieħor inwaqqgħuha għall-kategorija tal-familjari. B’hekk, inkunu ħnoqnieh lill-Ieħor, ġibnieh oġġett. Allura, “alterità”, għalija, iġġorr magħha konnotazzjonijiet ta’ fraġilità, valur, vulnerabbiltà li tinforma attitudni etika. Wara kollox, il-filosofija ta’ Levinas hija l-etika tal-alterità.

  • 13.02.2024

xewqa/xenqa

Davinia Hamilton, Raylene Abdilla & Kurt Borg

Il-kelma “xewqa” togħġobni iktar ukoll għaliex tista’ timplika element konxju fejn is-suġġett konxjament jista’ jixtieq xi ħaġa partikolari, filwaqt li l-kelma “xenqa” timplika passività fejn is-suġġett ma jistax ma jixxennaqx għal dak li m’għandux. Naħseb li għal Lacan, il-kunċett ta’ désir jopera kemm fil-konxju u kemm fl-inkonxju. F’dan is-sens, is-suġġett inkonxjament jixtieq totalità, jixxennaq għaliha, u fl-istess waqt li dan l-impuls inkonxju jiggverna x-xewqa, ix-xewqa nnifisha titlibbes forma li s-suġġett huwa konxju tagħha, bħal pereżempju: il-fantażija ta’ suġġett Ingliż awtonomu, ħabrieki, patrijott, aħjar mill-Ewropew u miżmum lura appuntu minħabba l-Ewropew inferjuri u l-Ewropew li jrid idaħħal l-immigranti, flimkien ma’ fantażiji dwar narrattivi ta’ grandjożità imperjali u kolonjali. Din il-fantażija Ingliża ġiet immanifestata b’mod konxju f’dawk il-votanti pro-Brexit fl-Ingilterra fl-2016. L-identifikazzjoni mal-kampanja tal-Brexit topera kemm fuq livell konxju fis-sens li s-suġġett Ingliż ħaseb li ġaladarba l-Ingilterra toħroġ mill-UE, ħa jerġa’ jsir sħiħ kif ukoll jitpaxxa (iħoss sens ta’ jouissance) bir-riżultat tal-vot. Fl-istess ħin, din il-faċċata konxja qed tgħatti l-implikazzjoni mistura ta’ xenqa għal totalità li qatt ma tista’ tinkiseb: fejn anki wara Brexit dak li ġie mwiegħed, ma wasalx.

  • April 2024

Splużjonijiet #1

Jimmy Grima

Il-kwiet u l-lejl

Kif issejħet f’diversi kitbiet, Filfla qisha artal. Speċjalment meta tqis li faċċata tagħha hemm dawk iż-żewġ strutturi li nsejħulhom tempji. Hekk sejħilhom Temi Zammit u hekk sejħulhom l-arkeologi fiż-żmien kolonjali. Ma tantx iddoqqli din tat-tempju u tal-artal, għax spiċċajna nħarsu lejhom minn narrattiva waħda biss: dik li tiffoka fuq ir-riti u ċ-ċerimonji. B’hekk, possibbilment eskludejna funzjonijiet jew raġunijiet oħra għalfejn kien jeżisti dan il-ħaġar impoġġi b’mod arkitettoniku ta’ barra minn hawn. Il-kelma tempji tirrifletti perspettiva Ewroċentrika li dehret f’perjodu meta l-akkademiċi Ewropej kienu qed jikklassifikaw u jiddeterminaw id-dinja skont in-normi u l-preġudizzji kulturali tagħhom. L-użu tal-kelma “tempji” inevitabbilment tesponi l-aspett reliġjuż jew dak tar-ritwal tas-siti. Din hija spjegazzjoni monofunzjonali li tista’ tkun qed tnaqqas mill-vera funzjoni tagħhom.Meta dawn is-siti jiġu mmarkati bħala “tempji” mill-komunità interpretattiva — li storikament kienet magħmula minn akkademiċi tal-Punent — tieħu l-awtorità li tiddetermina x’inhi u, fl-istess ħin, x’mhijiex. Il-kelma “tempji” f’kuntest kolonjali tikxef l-effetti tal-orjentaliżmu li jirrifletti mhux biss ir-relazzjonijiet tal-poter bejn il-kolonizzatur u l-kolonizzat, iżda wkoll il-mod kif dawn ir-relazzjonijiet jinfluwenzaw il-produzzjoni tal-għarfien.

Dekorazzjoni art-nouveau