•  

Abeċedarju

  1. Analiżi instantanja dejjem perikoluża. Bħal kamera ta’ veloċità għolja, l-istorja kontemporanja hija fil-periklu li tinħakem mill-fluwidità u l-indeterminazzjoni tas-sitwazzjoni li qed tipprova taqbad, imrassa kif inhi bejn dettall impressjonistiku u astrazzjoni grandjuża. Ċertament jidher diffiċli li tikteb l-“istorja tal-preżent” meta l-preżent innifsu sar daqshekk diffuż: hekk kif it-teorija Marxista tal-istorja nħasset skaduta f’epoka ta’ wara l-istorja, il-“polikriżi”, din l-akkumulazzjoni ta’ kriżijiet, dejjem tinsab pass qabilna fl-astrazzjonijiet tal-għaġeb tagħha: tnaqqis ta’ ħamsin fil

    — “Kollox Iperpolitiku” ta’ Anton Jäger

    — “Kollox Iperpolitiku”
    ta’ Anton Jäger (tr Karl Baldacchino)

  2. Bħala Direttur tal-Valletta Museum, fis-6 ta’ Diċembru tal-1932 Temi Zammt kiteb ittra lill-Ministru tal-Istruzzjoni Pubblika biex jgħidlu li wieħed mit-tfal ta’ Mosè Zammit infurmah li xi ħadd kien qed iħaffer fil-barriera ħdejn l-għar. Mosè jiġi iben Michele Zammit li kien il-proprjetarju tal-barriera tan-Naxxari, li fiha kien hemm l-Għar ta’ Bur Mgħeż, u li l-Gvern kien xtara b’permess speċjali bin-numru 145 fid-29 ta’ Settembru tal-1920. Michele waqaf jissemma f’dan l-arkivju tat-tletinijiet. Skont it-tifel ta’ Mosè, dak li kien qed iħaffer fil-blat kien qed isostni li kien is-sid tal-art u

    — “Bur Mgħeż #3” ta’ Omar N’Shea

    — “Bur Mgħeż #3”
    ta’ Omar N’Shea

  3. Ċertament, dawn il-magni tal-qari se jaħjuha l-letteratura. Fl-aħħar ikollna ġgajta fuq ġgajta ta’ qarrejja li anki jekk jitħajru jiktbu huma stess, xorta waħda jifdlilhom il-ħin biex jaqraw il-kitba tagħna. L-ilsna ż-żgħar, li s’issa jkunu gawdew mill-prestiġju tal-kitba artiġġjanali, issa jindunaw li jistgħu jibbenefikaw iktar minn din l-innovazzjoni milli biss joqogħdu jistennew li kulħadd jiggustahom għax żgħar. F’daqqa waħda jkollna miljuni fuq miljuni ta’ qarrejja u l-Malti jkollu sfera kbira daqs tal-Ingliż, l-Ispanjol, l-Għarbi, in-Navajo. Ilsienna issa jkun oċean immens, kożmos sħiħ ta’

    — “Il-Magna tal-Qari” ta’ Joe Gatt

    — “Il-Magna tal-Qari”
    ta’ Joe Gatt

  4. Chaosmose huwa t-titlu tal-ktieb finali ta’ Félix Guattari. Il-kunċett ta’ kaosmożi ħareġ mix-xogħol preċedenti ta’ Guattari, partikolarment mill-kunċett tar-ritournelle tiegħu u ta’ Gilles Deleuze. It-terminu “kaosmożi” jalludi għall-pożizzjoni ta’ awtorità tal-kaos, u l-prospett tal-evoluzzjoni ożmotika tal-kaos innifsu. Il-ħidma fundamentali tal-kaosmożi hija l-interazzjoni bla waqfien bejn ir-respirazzjoni kosmika u r-ritornelli tas-singularità. L-ordni stabbilita — soċjali, politika, ekonomika u sesswali — għandha l-għan li tinforza konkatenazzjoni li twebbes u toħnoq l-oxxillazzjo

    — “Nifs: Kaos u Poeżija #2” ta’ Franco "Bifo" Berardi

    — “Nifs: Kaos u Poeżija #2”
    ta’ Franco "Bifo" Berardi (tr Karl Baldacchino)

  5. Darba fost l-oħrajn jitfaċċa raġel ġdid. Iżda dan mill-ewwel intbaħt li mhux bħal ħafna. Sbuħitu tfakkarni fl-allat. Par għajnejn suwed jitbissmu, fomm imdaqqas, xagħar nokkli feroċi u ġisem atletiku.  Daħal b’żarbun dehbi f’saqajh jixgħel bħax-xmux ta’ sjuf, f’idu samranija tarka tal-bronż b’simboli familjari u xabla b’manku jlellex u t-tarf tagħha mibrum. Dan ir-raġel ma nixtiqux katavru. Iżda laħmu jħaddan ’il-tiegħi. Dan ir-raġel ma nixtiqux borġ ġebel. Iżda xufftejh fuq tiegħi. Dan ir-raġel ma nixtiqux mejjet. Iżda nixtiequ fuqi. Nixtiequ taħti. Nixtiequ jixtieqni. Ħsibt li tlif

    — “Medusa” ta’ Rowena Grech

    — “Medusa”
    ta’ Rowena Grech

  6. Erġajt lura Malta. U ilni ġa sena hawn. Bla ħsieb kienet din, ġita tas-sajf bħal kull sena oħra iżda din id-darba fost affarijiet oħra, kienet aħbar kerha li żammitni hawn. Ejja ngħidu li kien u għadu jagħmel sens li jien, Romeo, ninsab hawn. Sirna nafu li missieri kellu kanċer fl-istonku, ikrah ferm, tal-biża’ waħx. Imnalla kellu l-għasafar biex jedha u lil ommi, li hi l-pilastru tal-familja u mingħajrha ma nagħmlu xejn. Imnalla kellna ftit minn dawn l-għasafar id-dar magħna għax lil ommi ħabbewha wisq, u hi lilhom. Ommi tqala waħda kellha, u ħarġulha tnejn f’daqqa. Ifhem, mhux eżatt hekk l-ist

    — “Qarn (silta)” ta’ Romeo Roxman Gatt

    — “Qarn (silta)”
    ta’ Romeo Roxman Gatt

  7. Ftit xhur wara, fil-bidu ta’ Diċembru tal-2022, nirċievi DM mingħand Loranne Vella. Qaltli li dal-aħħar semmewni magħha żewġt iħbieb komuni li għandna (sabiħ meta n-nies isemmuk fit-tajjeb) dwar il-possibbiltà li nikkontribwixxi xi ħaġa għal ġurnal letterarju Malti online li hi u Joe Gatt se jniedu f’Mejju ta’ wara. Qaltli li jekk naħseb li nkun interessat, ngħaddilha l-indirizz elettroniku ħalli tgħaddili iktar tagħrif. Għal mument inħsadt, b’taħlita ta’ gost, sorpriża u biża’. Lil Loranne niftakarha bħala l-għalliema tad-drama tiegħi mill-bidu tal-elfejnijiet fis-snin tal-bidu tas-sekondarja.

    — “Dwar sens ta’ ħarifa” ta’ Kurt Borg

    — “Dwar sens ta’ ħarifa”
    ta’ Kurt Borg

  8. Ġieli jagħti l-każ li, jien u naħseb fuq ktieb li qed naqra, nibda nara f’kotba jew xogħlijiet oħrajn l-istess ħsieb, jew mod ta’ ħsieb mhux wisq ’il  bogħod minnu, tant li nibda nissuspetta li fil-fatt qed jgħidu l-istess ħaġa, li l-kwistjoni qed jarawha mill-istess perspettiva. U allura, x’kumbinazzjoni li qed naqra żewġ jew tliet kotba miktubin fi żminijiet għalkollox differenti li qed jipproponu l-istess ħsieb! L-istess jiġrili jien u nikteb. Nibda nhewden fuq idea li mbagħad nibda naraha f’kull kitba oħra li naqra. Għadni kif qrajt it-traduzzjoni mill-Grieg Antik għall-Malti tal-Frammenti

    — “Il-Lanza, il-Labra, il-Qo…” ta’ Loranne Vella

    — “Il-Lanza, il-Labra, il-Qoffa, l-Azzarin”
    ta’ Loranne Vella

  9. Gilgamex huwa x’aktarx l-uniku persunaġġ mil-letteratura tal-Lvant Nofsani Qadim li huwa magħruf fuq livell popolari. Fil-fatt, ħafna għandhom l-impressjoni li l-Gilgamex huwa l-uniku xogħol letterarju li qatt inkiteb jew li nafu bih mid-dinja tal-Mesopotamja. Ħafna mill-ftit Assirjologi li hawn fid-dinja jersqu lejn l-istudju tal-Mesopotamja minħabba Gilgamex, spiss biex jaqraw il-ġrajjiet tiegħu bl-Akkadi, għax din il-lingwa tħaddan id-djaletti tal-Assirja u l-Babilonja. Ħafna huma dawk li jaħsbu li l-ġrajja nstabet kollha, li għandna llum kull framment li hemm bżonn biex ngħaqqdu t-tifrik fli

    — “Gilgamex, Dak li Ra l-Qiegħ” ta’ Omar N’Shea

    — “Gilgamex, Dak li Ra l-Qiegħ”
    ta’ Omar N’Shea

  10. GĦal żmien twil, il-magni se jkomplu jipproduċu testi banali. Għal żmien twil se jkunu tajbin biss biex jiktbu r-rapporti finanzjarji u d-deskrizzjonijiet tat-tqassim tal-kmamar tad-djar għall-bejgħ. Imbagħad bil-mod il-mod jibdew jipproduċu testi li kapaċi jsibu posthom fit-truf medjokri tal-finzjoni tal-ġeneru, u għad ikun hemm bosta qarrejja li jsibu żvog u forsi anki faraġ fil-proża mhux wisq impenjattiva tagħhom. Biż-żmien, jibdew jitfaċċaw l-opinjonijiet fuq il-websites tal-gazzetti, jgħidulna li fil-fatt dawn it-testi l-ġodda mhumiex ħżiena daqskemm taħseb eh, li fil-fatt dejjem

    — “Il-Magna tal-Qari” ta’ Joe Gatt

    — “Il-Magna tal-Qari”
    ta’ Joe Gatt

  11. Huwa mifhum li Saffo kitbet madwar għaxart elef vers, li fil-Greċja Antika kienu jinqraw billi kienu jinsabu miġburin f’disa’ volumi. Minn dan kollu fadlilna biss 650 vers. Biċċa mhux ħażin minn dawn il-vrus huma frammentati sew, kultant kelma waħda minn linja tiġi segwita minn kelma waħda oħra mill-vers ta’ wara, imbagħad isegwi vers mitluf, jiġifieri linja vojta. Taf tkun frustranti taqra framment li kulma fih huma kelma ’l  hawn u oħra ’l  hemm. Kif suppost naqrawhom? Għalfejn għandna nqisuhom ta’ importanza dawn il-fdalijiet tant li saħansitra jiġu tradotti? U xi tfisser traduzzjoni meta fil-f

    — “Il-Lanza, il-Labra, il-Qo…” ta’ Loranne Vella

    — “Il-Lanza, il-Labra, il-Qoffa, l-Azzarin”
    ta’ Loranne Vella

  12. Ħadd ma jista’ jiċħad li ninsabu f’punt fl-istorja tad-dinja fejn għandna iktar minn kollox. Iktar krudeltajiet, iżda wkoll iktar ġesti ta’ rieda tajba. Iktar problemi finanzjarji, fl-istess ħin li iktar nies qed jistagħnew. Iktar kriżijiet ta’ kull xorta u għamla, ibda mill-ambjent u spiċċa bil-mard. L-istess, it-tagħrif dwar it-tnejn. Iktar ksenofobija u razziżmu, kif ukoll iktar diskorsi ta’ inklużjoni soċjali u ugwaljanza. Primarjament, għandna iktar minn kollox għaliex esposti għal ħafna iktar meta kkumparat ma’ dak li kien qabel jesponina għalih il-ġurnal ta’ kuljum, kemm-il darba kien jin

    — “Politika bla Nifs” ta’ Karl Baldacchino

    — “Politika bla Nifs”
    ta’ Karl Baldacchino

  13. Il-ħufar, bil-kontra tal-qoħob, ġeneralment ma jinvolvi l-ebda ħlas jew tranżazzjoni finanzjarja; għall-kuntrarju, huwa ekonomija soċjali u sesswali bbażata fuq politika demokratika tal-esplorazzjoni tad-desiderju u erotiżmu antikapitalista. Din il-politika laqgħet ukoll irgiel li, għal raġunijiet oltre l-orjentazzjoni tagħhom, fittxew l-espressjoni sesswali, jew l-iżvog intimu, ma’ rġiel oħra f’kuntest fejn tħoss li jista’ jkollok opportunitajiet aktar mifruxa. Il-ħufar ma kienx riżervat biss għal min kien omosesswali, bisesswali, jew bikurjuż, iżda wkoll għal dawk li kellhom fetiċċi — speċjalmen

    — “Bil-Moħbi fil-Beraħ” ta’ Omar N’Shea

    — “Bil-Moħbi fil-Beraħ”
    ta’ Omar N’Shea

  14. Jien u Alice qed niffurmaw xirka li fiha hemm aħna biss. Alice għandha għajnejha lewn l-ambra illustrata, u xagħar iswed folt li jinżel għall-ponta fuq moħħha. Tajba fl-isports, u moħħha jilħqilha għall-matematika. Meta tkun waħedha, timmarka dirgħajha bl-iskieken ta’ missierha. Il-feriti tgħattihom taħt kmiem twal. Billejl, meta norqod għandha, nagħfas ġismi ma’ tagħha u bil-ponot ta’ subgħajja mmiss il-ġeometrija tal-marki. Norqdu mgħannqin. Lil Alice nħobbha wisq. Mhux l-imħabba diżinteressata li għandi għal familti, lanqas il-ġenn li nħoss għal dawk l-idoli li l-ħitan ta’ kamarti miksijin b’

    — “Likantropi” ta’ Davinia Hamilton

    — “Likantropi”
    ta’ Davinia Hamilton

  15. Kif nistgħu bl-ikel li nieklu, nissalvagwardjaw is-saħħa tagħna u ta’ artna, imma wkoll is-saħħa ta’ dawk il-ftit nies li permezz tagħhom għandna dan l-ikel? Kif nistgħu nieklu b’mod li jħallina nirrifjutaw il-paradigma neoliberali li qed naraw fl-ikel modern, b’mod li jġedded il-wirt? Kif nistgħu nġibu ruħna b’mod li jiffaċilita s-sostenn tal-għajxien għall-bdiewa? Kif nistgħu nieklu b’mod li jgħinna nagħrfu l-iskarsezza tal-ikel Malti bħala effett postkolonjali? Kif nistgħu nerġgħu nindiġenizzaw l-ikel tagħna, billi nimpedixxu l-azzjoni korporattiva u nsaħħu l-interess fil-ġid komuni? Nafu x’ħ

    — “Is-Sovranità tal-Ikel” ta’ Nicole Borg

    — “Is-Sovranità tal-Ikel”
    ta’ Nicole Borg

  16. Lill-missirijiet u l-ommijiet ta’ kull min kellu jgħaddi mill-istorja tal-“ħabiba”. Ħabiba — kull tfajla li qatt kelli kemm meta kont meqjus liżbjana u kemm issa. Tipo, il-ħbieb li tieħdu d-dar kollha tkunu ħxejtuhom? Ġieli, ifhem, ġraw xi affarijiet ma’ ħbieb imma mhux kollha kemm huma; u jekk taf li hi t-tfajla tiegħi għax ma ssejħilhiex hekk? Għalfejn kull relazzjoni tiegħi tibqa’ tiġi meqjusa bħala ħbiberija? Mela, mara u raġel li mhux miżżewġin u ilhom jgħixu flimkien, jew tafu li huma koppja, issejħulhom miżżewġin għalkemm mhumiex, u lili għalkemm intom ċerti li jien għarus tibqgħu tirreferu

    — “Qarn (silta)” ta’ Romeo Roxman Gatt

    — “Qarn (silta)”
    ta’ Romeo Roxman Gatt

  17. Mela darba waħda, meta kont bilqiegħda solu solu quddiem filliera akkademiċi mqegħdin qishom appostli wara mejda twila, staqsewni mistoqsija fuq John Keats. Kien l-eżami orali tal-aħħar biex inġib il-baċellerat. Issa, jien kont studjuż. Kont nistudja primarjament biex nuri lil dawk kollha li qaluli li se nispiċċa l-ħabs li ma kellhomx raġun (jew forsi biex nurihom li obdejthom, għax xorta spiċċajt inqatta’ ’qas naf kemm-il siegħa ġo ċella waħdi kuljum). Imma insomma. Staqsewni fuq il-kapaċità negattiva ta’ Keats. X’għal’għajnhom li kont studjat id-disgħa u tletin poeta oħra li kellna fuq i

    — “Persjani” ta’ Aaron Aquilina

    — “Persjani”
    ta’ Aaron Aquilina

  18. Naħseb Marija mardet. Qed tinsa kollox. Tinsa l-irgiel. Tinsa l-formoli tat-taxxa. Tinsa l-ismijiet. Tinsa l-kotba. Tinsa s-sess. Tinsa l-ġranet tal-ġimgħa. Tinsa s-somom.  Tinsa tiekol. Tinsa tagħtas. Tinsa tqum. Tinsa tiftaħ jew tagħlaq il-purtiera. Tinsa ssakkar il-bieb minn ġewwa. Tinsa l-arloġġ. Wiċċ Marija għadu żagħżugħ u mislut, għajnejha jolqtuk u ħaddejha weqfin, iżda wiċċha kulur mitfi u taħt għajnejha iswed. Marija nsiet tixgħel id-dawl. Fil-kamra waqa’ dlam ħiemed. Ix-xemx nieżla kulur il-larinġ tittawwal minn wara l-ħajt wieqaf faċċata tat-tieqa. It-televixin

    — “Lejl u Nhar” ta’ Miriam Galea

    — “Lejl u Nhar”
    ta’ Miriam Galea

  19. Otman reġa’ kitbilha għaxart ijiem wara, fis-27 ta’ April 1971, u qalilha li se jmur field break fit-12 ta’ Mejju 1971. Fl-ittra aċċenna għal xi ħaġa li ġrat bejniethom fil-passat, iżda x’kien ġara eżattament mhux ċar. Milli jidher semmietlu xi ħaġa li dejqitu u li ma xtaqx jitkellem iktar dwarha. Idawwar il-kliem minnufih għal kritika tal-Kunsill tal-Kmand Rivoluzzjonarju, ta’ Gaddafi u t-tmexxija tiegħu li diġà qed tikxef snienha sentejn biss wara l-kolp ta’ stat, u fuq ix-xewqa li jitlaq minn Tripli u jmur lura l-Ingilterra fejn kien mar jagħmel sena jistudja. Lesta li tiġi miegħi l-Ingilt

    — “Es Sidr #1” ta’ Omar N’Shea

    — “Es Sidr #1”
    ta’ Omar N’Shea

  20. Poeżija bl-Ingliż li ktibt hija “Acne & Horny” fuq ktejjeb ċkejken li tathuli ħabiba tiegħi tal-qalb. Djarju qisu veru seta’ kien ta’ Romeo. Warda fl-aħmar imnaqqxa fuq qoxra tal-ġild ħadra. Minflok fuq Ġuljetta qed nikteb fuqi u fuq it-T. Lit-tfajla tiegħi niktbilha poeżiji imma ġeneralment nibgħathomlha email jew niktibhom fuq karta tal-kompjuter. Darba għamiltilha ktieb; ħadt il-ħin fuqu, ma kienx kliem biss. Hi tiktibli veru sabiħ, tikteb sabiħ b’mod ġenerali. Meta tmur lura lejn Barċellona tħallili koċċ ittri ċkejknin imferrxin mad-dar. Taħt l-imħadda, jew fil-wax ta’ xagħri, fil-kexxun

    — “Qarn (silta)” ta’ Romeo Roxman Gatt

    — “Qarn (silta)”
    ta’ Romeo Roxman Gatt

  21. Qed ngħixu fi żmien fejn ir-regħba u l-ħsara fuq il-pjaneta li bdiet mill-Ewropa ħames mitt sena ilu waslet f’punt fejn il-kitla qed tagħli. L-ikel issa jissimbolizza wkoll l-inugwaljanza u l-inġustizzji tal-katini tal-provvista u l-kapitaliżmu globali, il-ħela u l-ġuħ, u l-ikbar deċiżjonijiet politiċi li għandna bżonn nieħdu huma dwar l-ikel. Meta ngħid li xtrajt il-ħaxix m’għand il-ħanut ta’ ħdejja, qed infiehem li hu ġabu jew minn barra jew mill-pitkalija, u kull tadama kellha storja kkumplikata mill-art li nibtet fiha sal-vjaġġ li ħadet biex waslet fuq mejda f’nofs Spazju Kreattiv, vjaġġ li

    — “Insalata” ta’ Noah Fabri

    — “Insalata”
    ta’ Noah Fabri

  22. Retour à Reims jiddokumenta l-kollass tal-politika tal-massa, billi jsegwi moviment orbitali mill-partit għall-privatizzazzjoni fis-snin tmenin u disgħin, flimkien mal-eklissi gradwali tad-dinjiet soċjali li kienu abitaw il-ġenituri ta’ Eribon. Iżda diġà fis-snin disgħin it-teorija politika kienet fasslet fiżjonomija tal-era l-ġdida postpolitika — waħda li identifikat fatturi ewlenin għar-rimpjazzament tagħha stess. Għax-xjenzat politiku Brittaniku Colin Crouch, iż-żmien tal-postpolitika kien ikkaratterizzat minn paradoss. Kif jikteb fil-bidu ta’ Post-Democracy (2004), fil-mill

    — “Kollox Iperpolitiku” ta’ Anton Jäger

    — “Kollox Iperpolitiku”
    ta’ Anton Jäger (tr Karl Baldacchino)

  23. Suppost ġieha ġimagħtejn ilu. Forsi qed iħawwad. Hi u żżomm idha u l-manku tat-test ’il  bogħod mill-bqija ta’ ġisimha, biex ma joqtorx il-bewl li inevitabbilment spiċċa ma’ jdejha fuq kuxxtejha, rat linja ħamra tifforma mix-xejn taħt it-tieqa ċkejkna tat-test, imbagħad linja oħra ħdejha. Tgħolli ħuġbejha. Għax avolja kienet qed tistennieha, xorta ħassitha xi ftit sorpriża b’din il-konferma li ġisimha kien għammieli. Tqala minn ħamsa tispiċċa f’korriment, ħafna drabi fl-ewwel trimestru, ftakret lettur tal-ostetrika tgħidilhom. Mhux bix-xorti li għandha hi imma. Minn fejn int?

    — “Sottomissjoni” ta’ Glorianne Micallef

    — “Sottomissjoni”
    ta’ Glorianne Micallef

  24. Top of the World jagħmel parti mill-konfini ta’ Ħal Għargħur, periferija man-Naxxar. Huwa medda ta’ art b’terren xagħri, aħrax, tħares fuq il-Madliena, Baħar iċ-Ċagħaq, il-Magħtab u San Pawl il-Baħar. L-ismijiet lokali taż-żona huma Ġebel San Pietru, inkella l-Anċirietka. Għaxqet l-Għajn hija t-triq li tgħaddi minn qalb l-għolja, u tgħaqqad minn tarf sa tarf tar-raħal tal-Għargħur. Aktarx li r-referenza Ingliża għal dan il-lok żviluppat minn barranin li jżuru l-inħawi għal passiġġati; jew jaf sforz l-effett superjuri li tagħtik il-veduta minn hawn fuq, fejn appuntu wieħed iħossu fil-quċċata tad-

    — “Biex Tara Kif Jgħixu l-Oħ…” ta’ Ryan Falzon

    — “Biex Tara Kif Jgħixu l-Oħrajn”
    ta’ Ryan Falzon

  25. Vera ħarset lejn oħtha fil-mera. Lejn it-tikmix li kien jikxef il-fatt li kienet avvanzata fiż-żmien imma fl-istess ħin jaħbi l-età preċiża tagħha. X’aktarx li kellha fuq it-tmenin sena sew, forsi saħansitra fuq id-disgħin. Għajnejha kienu għadhom jaħdmu tajjeb, bħas-sensi l-oħra tagħha. Iffukat fuq punt partikolari fil-ġenb ta’ wiċċha. Għal xi raġuni, waqt li qed timraħ f’dak id-deżert ta’ wiċċha, iż-żona b’dawk l-għoljiet u l-widien mimlijin għerien mudlama u sigrieti affaxxinatha iktar minn bnadi oħra. Poġġiet żewġt iswaba’ hemm u mellset il-ġilda bi ħlewwa liema bħalha. Imbagħad ġebbditha ft

    — “Qamar Aħmar” ta’ Simon Bartolo

    — “Qamar Aħmar”
    ta’ Simon Bartolo

  26. Wara Newton u Galileo, il-fiżika mekkanistika moderna kienet ibbażata fuq l-idea ta’ lingwa li tgħaqqad — il-lingwa tal-matematika — li suppost kellha tkun adatta biex tissemjotizza l-ħolqien kollu. Aktar tard, l-iżvilupp tal-bijoloġija u l-bijoġenetika rnexxew fuq is-suppożizzjoni ta’ kodiċi deterministika li tirregola l-iżvilupp tal-organiżmu. Fil-ħamsinijiet, fużjoni ta’ fiżika u bijoloġija wasslet għall-iskoperta tad-DNA. Il-ġisem b’hekk beda jitqies bħala l-iskjerament u l-attwalizzazzjoni ta’ kodiċi, ta’ ordni impliċita responsabbli għat-twettiq tal-ħajja. Din il-viżjoni mekkanika tan-natura n

    — “Nifs: Kaos u Poeżija #3” ta’ Franco "Bifo" Berardi

    — “Nifs: Kaos u Poeżija #3”
    ta’ Franco "Bifo" Berardi (tr Karl Baldacchino)

  27. Xħin Nathalie fetħet, xammet ir-riħa qawwija ta’ njam għadu ġdid li kienet qed tilqagħha dan l-aħħar kull darba li tasal lura d-dar. Kienu għadhom kif xtraw żewġ gwardarobbi ġodda fil-kmamar tas-sodda; li kellhom qabel, magħmulin mill-injam tal-balsa llustrat biex jixbah ’il-kewba, kienu bdew iżommu l-umdità, u ħwejjiġhom bdew jintnu eżatt wara li jkunu għadhom kif ħasluhom. Ħadet ir-ruħ li fl-aħħar kienu solvewha l-problema, imma l-ispiża tal-gwardarobbi l-ġodda, u tal-ħasil żejjed fl-aħħar ftit xhur, kienet għafsithom mhux ħażin fil-flus. F’mumenti bħal dawn kienet tinduna li anki żewġ pagi fu

    — “Ħsieb il-Ħamiema” ta’ Noah Fabri

    — “Ħsieb il-Ħamiema”
    ta’ Noah Fabri

  28. Żgur li ismi familjari. Żgur li smajt bosta stejjer fuqi. Iżda żgur qatt ma smajt dak li ġara bejni u bejn Persew. Nitolbok, iskot ftit u isma’ l-istorja tiegħi qabel nissarraf f’elf framment ta’ miti oħra… Mela darba, ħmistax-il sena ilu, meta kont għadni tifla, kont ngħix mal-ġenituri tiegħi, Foriku u Keto, fuq gżira serena mdawra b’baħar blu jwerżaq. Id-dar kienet ċkejkna, bi tlett ikmamar kollox; il-kċina, il-kamra tal-bżonnijet tagħna u l-kamra fejn konna norqdu jien u ħuti l-oħra. Għalkemm bejni u bejn ħuti l-kbar ftit snin biss kienu jifirduna — qabża ta’ sentejn kull wieħed — l-ikbar d

    — “Medusa” ta’ Rowena Grech

    — “Medusa”
    ta’ Rowena Grech

  29. Zeno Cosini jagħmel kollox nofs qalb. Imur ix-xogħol nofs qalb, jiżżewweġ nofs qalb, jaqlibha lill-mara nofs qalb. L-uniku suġġett li verament jinteressah huwa hu stess, il-marda tiegħu. It-tabib li kellem qallu biex jikteb dak kollu li għandu xi jgħid; bħall-psikoanalisti ta’ żmienu kellu fidi kważi għamja fil-kliem. Din wara kollox kienet l-innovazzjoni l-kbira ta’ Sigmund Freud. Li jekk il-pazjent jitħalla jitkellem liberament, f’atmosfera ta’ rilassament, jiftaħ qalbu daqslikieku kien ipnotizzat. Imma Cosini, jekk ma jaf xejn, jaf li l-affarijiet mhumiex daqshekk sempliċi. Jissuspetta

    — “Il-Kuxjenza fit-Truf” ta’ Joe Gatt

    — “Il-Kuxjenza fit-Truf”
    ta’ Joe Gatt

  30. 16 ta’ Ottubru. X’saħħa fiha splużjoni? X’inhuma l-istejjer madwarha? Kaxxa infernali. Is-sajjieda kienu jistadu għall-bombi li għadhom ma splodewx. Filfla, l-aktar gżira mwarrba ta’ Malta fl-inħawi tal-Qrendi, kienet tintuża għall-prattika tal-isparar tar-rokits, missili u torpidows fi żmien l-Ingliżi. B’dawn il-ħsibijiet bdejt infassal Kaxxa Infernali: Explosions, biċċa xogħol tat-teatru totalment non-fiction. Din damet biex tintwera quddiem in-nies sentejn, sa Ġunju tal-2021, għax kien iż-żmien fejn seħħ dak li ma jitwemminx. Qatt ma ħsibt li kont se nkun maqful ġewwa għal żmien daqshe

    — “Splużjonijiet #1” ta’ Jimmy Grima

    — “Splużjonijiet #1”
    ta’ Jimmy Grima

Dekorazzjoni art-nouveau