•  

Abeċedarju

  1. Aħdar, aħdar, u aħdar, jien u nongħos fuq il-ferrovija fi triqti lura lejn il-belt. Quddiemi mara fil-ħamsinijiet taħdem il-crosswords minn fuq ktejjeb f’ħoġorha. Xagħarha maħlul mimli ħjut griżi, u wiċċha abjad terra. Ħdejja tfajla tistudja ’l  King Lear u barra jnixxi l-aħdar. Aħdar u aktar aħdar. Għaddejjin ħafna sigar, u għelieqi, u djar weqfin waħidhom fil-wesgħat miftuħa. Mogħdijiet fil-kampanja, ħamrija mxarrba u ċpar fuq l-għoljiet. Bogħod wara bogħod, tul ta’ sema, griż, għal dejjem ta’ dejjem. Xagħrek ukoll ittektket melħ. Il-ġilda xierfa u għajnejk tqal bħaċ-ċomb. Koppja żagħżugħ

    — “Lejl u Nhar” ta’ Miriam Galea

    — “Lejl u Nhar”
    ta’ Miriam Galea

  2. Bdejna nitgħallmu x-xjenza tal-HIV/AIDS tard wisq. Kienu għaddew ’il  fuq minn għaxar snin mill-ewwel imwiet. U minħabba li l-iktar komunità milquta mill-virus kienet dik tal-pufti, ma kienx hemm xi għaġla partikolari biex tinsab soluzzjoni medika: il-President Amerikan Ronald Raegan, pereżempju, dam seba’ snin biex semma l-AIDS pubblikament, u meta l-amministrazzjoni tiegħu bdiet issemmiha, semmietha b’disprezz u ħalltet il-moralità mal-mediċina. Thatcher ukoll ma tantx kellha xi interess partikolari u għamlet ħilitha biex l-AIDS ma tingħatax wisq attenzjoni; kienet għaddiet liġi, magħrufa bħala

    — “L-Aħħar Ballu tas-Sinjorini” ta’ Omar N’Shea

    — “L-Aħħar Ballu tas-Sinjorini”
    ta’ Omar N’Shea

  3. Ċertament, dawn il-magni tal-qari se jaħjuha l-letteratura. Fl-aħħar ikollna ġgajta fuq ġgajta ta’ qarrejja li anki jekk jitħajru jiktbu huma stess, xorta waħda jifdlilhom il-ħin biex jaqraw il-kitba tagħna. L-ilsna ż-żgħar, li s’issa jkunu gawdew mill-prestiġju tal-kitba artiġġjanali, issa jindunaw li jistgħu jibbenefikaw iktar minn din l-innovazzjoni milli biss joqogħdu jistennew li kulħadd jiggustahom għax żgħar. F’daqqa waħda jkollna miljuni fuq miljuni ta’ qarrejja u l-Malti jkollu sfera kbira daqs tal-Ingliż, l-Ispanjol, l-Għarbi, in-Navajo. Ilsienna issa jkun oċean immens, kożmos sħiħ ta’

    — “Il-Magna tal-Qari” ta’ Joe Gatt

    — “Il-Magna tal-Qari”
    ta’ Joe Gatt

  4. Chaosmose huwa t-titlu tal-ktieb finali ta’ Félix Guattari. Il-kunċett ta’ kaosmożi ħareġ mix-xogħol preċedenti ta’ Guattari, partikolarment mill-kunċett tar-ritournelle tiegħu u ta’ Gilles Deleuze. It-terminu “kaosmożi” jalludi għall-pożizzjoni ta’ awtorità tal-kaos, u l-prospett tal-evoluzzjoni ożmotika tal-kaos innifsu. Il-ħidma fundamentali tal-kaosmożi hija l-interazzjoni bla waqfien bejn ir-respirazzjoni kosmika u r-ritornelli tas-singularità. L-ordni stabbilita — soċjali, politika, ekonomika u sesswali — għandha l-għan li tinforza konkatenazzjoni li twebbes u toħnoq l-oxxillazzjo

    — “Nifs: Kaos u Poeżija #2” ta’ Franco "Bifo" Berardi

    — “Nifs: Kaos u Poeżija”
    ta’ Franco "Bifo" Berardi (tr Karl Baldacchino)

  5. Dan ma kienx l-unika struttura militari abbandunata li nħatfet u l-użu tagħha nbidel skont il-bżonnijiet ta’ Malta ħielsa. Lanqas ma kien l-uniku post li żżarma, mil-lejl għan-nhar, minn kulma seta’ jinġarr. F’dar antika li ħabib tiegħi għadu kemm xtara kien hemm mejda li ħallew hemm it-tfal tal-inkwilini ta’ qabel, żewġt aħwa xjuħ li għexu fil-wens u l-għanqbut ta’ Bubaqra, u mietu t-tnejn wara xulxin fil-bidu tal-pandemija tal-COVID-19. Qabel telqu, it-tfal u n-neputijiet żarmawha minn kollox ħlief għal dil-mejda, li għadha fi stat tajjeb ħafna, b’wiċċ tal-irħam. Kollox qalgħulu qabel telqu, s

    — “Biex Tara Kif Jgħixu l-Oħ…” ta’ Ryan Falzon

    — “Biex Tara Kif Jgħixu l-Oħrajn”
    ta’ Ryan Falzon

  6. Erġajt lura Malta. U ilni ġa sena hawn. Bla ħsieb kienet din, ġita tas-sajf bħal kull sena oħra iżda din id-darba fost affarijiet oħra, kienet aħbar kerha li żammitni hawn. Ejja ngħidu li kien u għadu jagħmel sens li jien, Romeo, ninsab hawn. Sirna nafu li missieri kellu kanċer fl-istonku, ikrah ferm, tal-biża’ waħx. Imnalla kellu l-għasafar biex jedha u lil ommi, li hi l-pilastru tal-familja u mingħajrha ma nagħmlu xejn. Imnalla kellna ftit minn dawn l-għasafar id-dar magħna għax lil ommi ħabbewha wisq, u hi lilhom. Ommi tqala waħda kellha, u ħarġulha tnejn f’daqqa. Ifhem, mhux eżatt hekk l-ist

    — “Qarn (silta)” ta’ Romeo Roxman Gatt

    — “Qarn (silta)”
    ta’ Romeo Roxman Gatt

  7. Fis-sentejn ta’ qabel, l-idea u l-prattika tal-esej — l’essai — kienet bdiet issir importanti ħafna għalija. Kienet saret attitudni. Bdejt inħares madwari u nifred l-affarijiet f’żewġ kategoriji: “esejistiku” u “mhux esejistiku”. L-esejiżmu ridtu jsirli stil t’għajxien, mod ta’ kif inħares lejja nnifsi u ta’ kif interraq fid-dinja. Iltqajt mal-esej b’mod aċċidentali tista’ tgħid. F’April tal-2019, kont mort konferenza organizzata minn Mario Aquilina li kienet fetħitli moħħi għad-dinja tal-esej. Naturalment, b’xi mod jew ieħor, ilkoll nafu x’inhu esej u lkoll ktibna minnhom fl-iskola (

    — “Dwar sens ta’ ħarifa” ta’ Kurt Borg

    — “Dwar sens ta’ ħarifa”
    ta’ Kurt Borg

  8. Ġieli jagħti l-każ li, jien u naħseb fuq ktieb li qed naqra, nibda nara f’kotba jew xogħlijiet oħrajn l-istess ħsieb, jew mod ta’ ħsieb mhux wisq ’il  bogħod minnu, tant li nibda nissuspetta li fil-fatt qed jgħidu l-istess ħaġa, li l-kwistjoni qed jarawha mill-istess perspettiva. U allura, x’kumbinazzjoni li qed naqra żewġ jew tliet kotba miktubin fi żminijiet għalkollox differenti li qed jipproponu l-istess ħsieb! L-istess jiġrili jien u nikteb. Nibda nhewden fuq idea li mbagħad nibda naraha f’kull kitba oħra li naqra. Għadni kif qrajt it-traduzzjoni mill-Grieg Antik għall-Malti tal-Frammenti

    — “Il-Lanza, il-Labra, il-Qo…” ta’ Loranne Vella

    — “Il-Lanza, il-Labra, il-Qoffa, l-Azzarin”
    ta’ Loranne Vella

  9. Gilgamex huwa x’aktarx l-uniku persunaġġ mil-letteratura tal-Lvant Nofsani Qadim li huwa magħruf fuq livell popolari. Fil-fatt, ħafna għandhom l-impressjoni li l-Gilgamex huwa l-uniku xogħol letterarju li qatt inkiteb jew li nafu bih mid-dinja tal-Mesopotamja. Ħafna mill-ftit Assirjologi li hawn fid-dinja jersqu lejn l-istudju tal-Mesopotamja minħabba Gilgamex, spiss biex jaqraw il-ġrajjiet tiegħu bl-Akkadi, għax din il-lingwa tħaddan id-djaletti tal-Assirja u l-Babilonja. Ħafna huma dawk li jaħsbu li l-ġrajja nstabet kollha, li għandna llum kull framment li hemm bżonn biex ngħaqqdu t-tifrik fli

    — “Gilgamex, Dak li Ra l-Qiegħ” ta’ Omar N’Shea

    — “Gilgamex, Dak li Ra l-Qiegħ”
    ta’ Omar N’Shea

  10. GĦejejt infittex fl-istess post, ’il  fuq u ’l  isfel, ’l  hemm u ’l  hawn. Bil-basket tqil fuq dahri, inserrep fuq ġewwa u fuq barra tal-passaġġ dejjaq biex ir-roti tal-hand luggage ma jeħlux fil-weraq kbir, kannella, mgħaffeġ fl-għadajjar tax-xita. Dan it-terminal ma nistax naqbad tarf fejnu. Hekk kif inżilt minn fuq tal-linja, fuq il-waqfa ta’ barra l-port, ħassejtni esperta, malajr erġajt sirt kunfidenti mat-toroq ta’ Palermo, minkejja li din hija biss it-tieni darba tiegħi f’din il-belt u l-ewwel darba f’din iż-żona kaotika. Hawn serbut karozzi jistennew biex jitilgħu abbord, qisu bħal meta kul

    — “Għalhekk Qed Nivvjaġġa bi…” ta’ Kristina Borg

    — “Għalhekk Qed Nivvjaġġa bil-Mod”
    ta’ Kristina Borg

  11. Hemm sens li fih il-magni tal-kitba li għandna bħalissa diġà jaqraw biex ikunu jistgħu jinsġu u jisiltu minn dak li jaqraw. Bħal tifla kwieta li tqatta’ s-sajf taqra, toħroġ ktieb wara l-ieħor mil-librerija u mbagħad, mal-ewwel xita ta’ Settembru, tpoġġi bilqiegħda biex tikteb l-ewwel storja tagħha. Tant, f’das-sens, diġà jaqraw li dejjem nisimgħu b’xi każ fejn kumpanija ta’ xi waħda minn dawn l-intelliġenzi artifiċjali tittella’ l-qorti għax tkun xkatlat l-arkivju kollu ta’ xi gazzetta venerabbli bil-ħsieb li forsi tuża dak it-tagħrif meta xi ħadd jiġi jistaqsiha tissuġġerilu għaxar ismijiet għ

    — “Il-Magna tal-Qari” ta’ Joe Gatt

    — “Il-Magna tal-Qari”
    ta’ Joe Gatt

  12. Ħames snin ilu, meta wasalt lura minn tliet xhur Londra, kont qattajt l-isbaħ xahar nosserva lil ommi fil-kċina, nitgħallem mingħandha r-riċetti li għadhom il-bażi tat-tisjir tiegħi. Konna qattajna ġurnata nsajru għal party tal-Milied, nisimgħu r-radju, nikkummentaw u nsiru nafu ’l  xulxin bħala bnedmin u mhux biss bħala omm u binha. Dan huwa l-ewwel punt: in-nisa tradizzjonalment u storikament iħaddnu l-għerf imġissem, mhux miktub, ta’ ġenerazzjonijiet ta’ riċetti u tikwis fil-kċina li l-Istorja tal-irġiel ma tagħtix kashom. Dan l-għerf jista’ jiftaħ tieqa għal perċezzjoni tad-dinja għalko

    — “Insalata” ta’ Noah Fabri

    — “Insalata”
    ta’ Noah Fabri

  13. Insejt inkompliha l-istorja dwar il-mistoqsija fuq il-kapaċità negattiva ta’ Keats waqt l-eżami orali, u dwar il-biża’ profond li jekk ma nġibx il-first class b’xi mod ħa nispiċċa l-ħabs ma’ Hunt. Avolja jien kont se nispiċċa hemm għal raġunijiet ħafna inqas nobbli, nassigurak. Weġibt xi ħaġa waqt l-eżami. B’ħafna tlaqliq u emmijiet. Kemm nixtieq ngħid li f’dak il-mument sabitni l-ispirazzjoni u li ħarġet tkanta minn bejn xufftejja… Imma le, weġibt ħażin. L-akkademiċi qarrsu naqra wiċċhom u mexxew. Mort tajjeb, imma t-tregħid baqa’ fuqi: il-kapaċità negattiva bdiet minn dak iż-żmien iżżurn

    — “Persjani” ta’ Aaron Aquilina

    — “Persjani”
    ta’ Aaron Aquilina

  14. Jekk il-materjalità tas-sit ta’ Bur Mgħeż tkissret u ntradmet, fl-Arkivji Nazzjonali ta’ Malta s-sit insibuh qawwi u f’saħħtu fin-noti, fil-minuti u fil-korrispondenza bejn il-kuratur tal-Mużew, Temi Zammit, is-Suprintendent tax-Xogħlijiet Pubbliċi Lorenzo Gatt, u t-teżorier Joseph Huber rigward l-akkwist tas-sit ta’ Bur Mgħeż mill-Gvern. F’din il-memorja istituzzjonali tal-arkivji, l-identità tas-sit ta’ Bur Mgħeż toħroġ mill-intriċċi li żvolġew wara li Tagliaferro skopra d-difniet ta’ ġo fih u l-parafernalja funebra li feġġet meta skavah. Imxejt fil-qilla tax-xemx ta’ waranofsinhar fl-Isqaq Ta

    — “Bur Mgħeż #2” ta’ Omar N’Shea

    — “Bur Mgħeż”
    ta’ Omar N’Shea

  15. Kif nistgħu bl-ikel li nieklu, nissalvagwardjaw is-saħħa tagħna u ta’ artna, imma wkoll is-saħħa ta’ dawk il-ftit nies li permezz tagħhom għandna dan l-ikel? Kif nistgħu nieklu b’mod li jħallina nirrifjutaw il-paradigma neoliberali li qed naraw fl-ikel modern, b’mod li jġedded il-wirt? Kif nistgħu nġibu ruħna b’mod li jiffaċilita s-sostenn tal-għajxien għall-bdiewa? Kif nistgħu nieklu b’mod li jgħinna nagħrfu l-iskarsezza tal-ikel Malti bħala effett postkolonjali? Kif nistgħu nerġgħu nindiġenizzaw l-ikel tagħna, billi nimpedixxu l-azzjoni korporattiva u nsaħħu l-interess fil-ġid komuni? Nafu x’ħ

    — “Is-Sovranità tal-Ikel” ta’ Nicole Borg

    — “Is-Sovranità tal-Ikel”
    ta’ Nicole Borg

  16. L-istorja li ssib fuq il-qoxra ta’ wara tar-rumanz La coscienza di Zeno hija magħrufa kważi iktar minn dik li hemm irrakkuntata ġewwa. Aron Hector Schmitz twieled Trieste fl-1861 meta l-belt kienet tagħmel parti mill-Imperu Awstro-Ungeriż. Sal-aħħar tas-seklu, Schmitz ħareġ żewġ rumanzi, it-tieni wieħed taħt il-psewdonimu Italo Svevo, isem li kien għażel wara li miet missieru biex jgħaqqad iż-żewġ identitajiet li kien iħoss li jappartjeni għalihom. Ma tantx għamlu ħoss dawn ir-rumanzi u, meta żżewweġ lil Livia Veneziani, daħal jaħdem fid-ditta tal-familja tagħha li kienet tipproduċi ż-żeb

    — “Il-Kuxjenza fit-Truf” ta’ Joe Gatt

    — “Il-Kuxjenza fit-Truf”
    ta’ Joe Gatt

  17. Minn wara l-ħġieġ nadif tat-twieqi, minn wara l-purtelli magħluqin, minn wara l-purtieri miġmugħin, minn wara l-antiporti u l-bibien sokkjużi, minn wara għajnejn imbexxqin u nifsijiet bla waqfien, minn wara t-tentakli taż-żmien, u l-biża’ tar-reliġjożità, minn wara t-toqol ta’ ħajjiet mimlijin tbatija u t-toqol tax-xogħol, minn wara snin sħaħ ta’ għerf u injoranza, minn fuq pulptu mċappas bl-ipokrizija, minn fuq il-bjut u l-gallarijiet, minn wara l-ġuħ u l-għira tax-xjuħija — kollha kienu qed iħarsu lejh. In-nies tar-raħal mimlijin kurżità, mimlijin eċitament li wasal żagħżugħ fosthom, daħal għand

    — “Qamar Aħmar” ta’ Simon Bartolo

    — “Qamar Aħmar”
    ta’ Simon Bartolo

  18. Niftaħ għajnejja kuntenta li rqadt tajjeb ħafna, f’sodda kbira u komda u fuq imħadda kif inħobbha jien. Sabiħ torqod mingħajr tbandil. Mhux bħal-lejl ta’ qablu, abbord l-Excelsior, fejn ma tantx irqadt minħabba l-avviżi fuq il-loudspeaker fil-kabina, l-ewwel bit-Taljan u wara bl-Ingliż, u mbagħad il-ħsejjes tal-mutur u l-makkinarju kollu tal-vapur, orkestrati flimkien mal-air conditioner tal-kabina. It-tbandil tal-mare mosso biss kien jonqos biex għaqqadna l-bubun. Imma dalgħodu, wara lejl kwiet, m’għandix aptit inqum. Nixtieq nista’ norqod iżjed jew inqatta’ lejl ieħor hawn, imma l-ferrovija ti

    — “Għalhekk Qed Nivvjaġġa bi…” ta’ Kristina Borg

    — “Għalhekk Qed Nivvjaġġa bil-Mod”
    ta’ Kristina Borg

  19. Otman kiteb l-ittra tal-5 ta’ Novembru f’dagħdigħa kerha. Biss, għalkemm fiha jiċħad kemm-il darba kull xorta ta’ affett lejha jew lejja, minn kliemu jidher li kien mimli tilja rabja lejna t-tnejn, rabja li kienet ilha li ħakmitu mindu kienet qaltlu li nqabdet tqila u allura, fi kliemu stess, ħassritlu l-pjanijiet kollha li kellu għal ħajtu. Meta naqra u nittraduċi dawn l-ittri, l-ewwel jinbet u mbagħad jissoda f’moħħi s-suspett li fil-verità ħadd minn familtu ħlief oħtu Nagia u kuġinuh Ħadi ma kien jaf b’ommi, li ma kellu l-ebda ħsieb jgħidilhom, jew li kien qed jitlajja. Ommi kienet is-sigriet

    — “Es Sidr #5” ta’ Omar N’Shea

    — “Es Sidr”
    ta’ Omar N’Shea

  20. Partikolarment niftakar ċar BMW E30, griż kulur il-ġurdien, trid seba’ għajnejn biex tarah, b’TOP GUN miktuba daqs nofs il-windscreen, viċin fejn kont noqgħod. Riċentament dan il-mudell partikolari reġa’ sar imfittex ħafna, u l-prezzijiet tiegħu sparaw fl-aħħar snin. Dan meta wieħed iqis li għal nofs id-disgħinijiet, meta l-ewwel verżjoni ta’ dan il-mudell kellha madwar ħmistax-il sena, kienet moda li l-magna oriġinali tinbidel ma’ dawk il-magni mill-Ġappun, u ħafna E30, li kellhom il-body tqil u l-bżonn ta’ magna tiġbed biex jimxu, spiċċaw bit-Toyota u bl-Isuzu diesel, jekk mhux ukoll b’gearbox

    — “Inkejja #1” ta’ Ryan Falzon

    — “Inkejja”
    ta’ Ryan Falzon

  21. Qatt ma skoprejna x’jiġri li kellna nittardjaw. Dejjem naslu eżatt fil-ħin, naqbżu ’l  barra mill-vann, ngħaddu mill-kanċell il-kbir tal-ħadid, u nitilgħu t-taraġ sparati. Kull ġurnata hi l-istess ġurnata. Inħeġġeġ ’il  ġismi jħaffef, daqslikieku kien annimal apparti minni nnifsi, imma t-toqol tal-basket mimli kotba jillajmani. Kważi niżloq quddiem ir-reception, nisprintja għal ġos-sala tal-assembly, nilheġ, bla nifs. Sister Anthony, deo gratias, għadha mhix hawn. Qalbi tant qed tgħaġġel, qed nara l-istilel iduru bija. Inżomm mal-ħajt biex nieħu n-nifs u niffoka għajnejja fuq il-madum maqsu

    — “Likantropi” ta’ Davinia Hamilton

    — “Likantropi”
    ta’ Davinia Hamilton

  22. Rabja u aggressjoni u wġigħ. Kważi tliet ġimgħat wara l-operazzjoni. Uġigħ mhux bħall-ewwel ġimgħa, imma sidri għadu juġagħni sew. L-irjus tal-bżieżel inqas suwed, u l-Bactroban qed jirnexxili nagħmlu mingħajr ħlewwa ta’ qalb, biki u qrid. Iżda l-kbir kien għadu ġej għax il-kirurgu tani eżerċizzju ġdid x’nagħmel, u dan ferm agħar. Irrid nimmassaġġa l-iscar tissue ta’ madwar sidri. (Fittixt “scar tissue” bil-Malti u sibt li jgħidulha “merk”. Kelma stramba u ġdida għalija. Din veru jużawha n-nies?) Irrid nagħmel dan għal sitt ġimgħat sħaħ sakemm nerġa’ mmur narah. L-uġigħ tiegħi mhux għal dejjem u

    — “Qarn (silta)” ta’ Romeo Roxman Gatt

    — “Qarn (silta)”
    ta’ Romeo Roxman Gatt

  23. Sa fejn naf jien, l-ebda ħassieb politiku ta’ dawn l-aħħar ħamsin sena ma kien kapaċi jimmaġina xenarju futuristiku li jixbah il-preżent bil-perspikaċja ta’ Philip K. Dick, li ddeskriva l-evoluzzjoni simultanja ta’ organiżmi sintetiċi u t-tmermir tal-ambjenti urbani. Mix-xogħlijiet tiegħu nirċievu l-immaġinazzjoni ta’ taħlit kontinwu ta’ bios qed jitnawwar u magni komputazzjonali. Illum, it-teknoloġija hija ostaġġ tal-gwerra u l-gwerra hija ostaġġ tat-teknoloġija. Tendenzi newrototalitarji attwalment qed joperaw fl-interazzjoni bejn il-konjizzjoni tal-bniedem u l-awtomata f’networ

    — “Nifs: Kaos u Poeżija #5” ta’ Franco "Bifo" Berardi

    — “Nifs: Kaos u Poeżija”
    ta’ Franco "Bifo" Berardi (tr Karl Baldacchino)

  24. Taf min hu Ali la Pointe? Ovvja li naf min hu Ali la Pointe, min jaf kemm smajt eloġji dwaru minn mindu kont fini daqs nitfa. Eloġji xi ftit ġustifikati, ngħiduha kif inhi, ir-raġel kellu l-bajd skużi l-espressjoni, imma fl-aħħar mill-aħħar jibqa’ l-fatt li kien injurant u illitterat u kriminal. Il-vjolenza qatt ma ssolvi xejn. Naħseb iktar il-Franċiżi kienu vjolenti. Imma l-vjolenza trid tiġġilidha bil-vjolenza, ma taħsibx? Il-Franċiżi mhumiex xi nies vjolenti, le? U jien naf x’jien ngħid, għax magħhom ngħix u naħdem. Kif taf b’Ali la Pointe? Minn dak il-film antik.

    — “Sottomissjoni” ta’ Glorianne Micallef

    — “Sottomissjoni”
    ta’ Glorianne Micallef

  25. Viżibbilment, it-terren tal-postpolitika kien jikkondividi ħafna karatteristiċi ewlenin mal-iperpolitika li fl-aħħar waslet biex ħaditilha postha — id-dimobilizzazzjoni u d-dgħufija tas-soċjetà ċivili, it-tqaċċit mill-għeruq tal-partiti, iż-żieda fl-iżolament tal-istat mill-pressjoni popolari. Iżda n-​novità dejjem tippresupponi kuntrast — għax ma nżommux terminu iktar familjari? Fis-snin ta’ wara l-kollass finanzjarju tal-2008, beda jinħall b’mod konsistenti ż-żmien is-silġ tal-politika li ġie wara l-kollass tal-Ħajt ta’ Berlin. Tul il-Punent kollu — minn Occupy Wall Street fl-Istati Uniti sa 1

    — “Kollox Iperpolitiku” ta’ Anton Jäger

    — “Kollox Iperpolitiku”
    ta’ Anton Jäger (tr Karl Baldacchino)

  26. Waqt żmien il-Covid rajt id-dokumentarju fuq TVM News dwar Filfla, u dan kien mument li fetaħli l-bibien beraħ. Minn naqra ta’ għajdut, storja, leġġenda tan-nies ta’ wara l-mina bdew jispuntaw friegħi ġodda. Id-dokumenti u l-mapep li juri Joe Sultana flimkien mal-memorji tiegħu qanqluni biex nipprova ngħaqqad u nilgħab b’dawn l-elementi fil-performance. Bdejt bil-prattika militari għax jien qatt ma kien għaddieli minn rasi li dak il-blat imġarraf madwar Filfla mhuwiex xogħol iż-żmien u t-tħabbit tal-mewġ imma xogħol il-bniedem. It-tifrik ta’ Filfla matul iż-żminijiet huwa diżastru teknoloġ

    — “Splużjonijiet #1” ta’ Jimmy Grima

    — “Splużjonijiet”
    ta’ Jimmy Grima

  27. X’jiġrilha din l-istorja jekk minflok il-ponn issikkat mal-frosta, inħarsu lejn l-id tiżloq minn fuq ir-riedni? Jekk minflok il-ħakma taż-żwiemel, il-qalba tar-rakkont tkun il-mument li l-kuċċier jinduna li l-karru se jaqa’? Kemm hu stramb is-sens li tħossok qed taqa’ hux? Taqbeż mill-għoli fil-baħar u tintebaħ li m’għadx hemm art taħtek. Tiżloq u tinduna li saqajk m’għadhomx jankrawk. Meta taqa’, qisek qed issegwi skript. Tagħmel x’tagħmel, li għandu jiġri se jiġri. Tista’ tilqa’ b’idejk jew tipprova taqa’ l-aħjar li tista’, imma fil-mument tal-waqgħa r-riedni jkunu qishom tneħħew minn id

    — “Ġilda” ta’ Kurt Borg

    — “Ġilda”
    ta’ Kurt Borg

  28. Żgur li ismi familjari. Żgur li smajt bosta stejjer fuqi. Iżda żgur qatt ma smajt dak li ġara bejni u bejn Persew. Nitolbok, iskot ftit u isma’ l-istorja tiegħi qabel nissarraf f’elf framment ta’ miti oħra… Mela darba, ħmistax-il sena ilu, meta kont għadni tifla, kont ngħix mal-ġenituri tiegħi, Foriku u Keto, fuq gżira serena mdawra b’baħar blu jwerżaq. Id-dar kienet ċkejkna, bi tlett ikmamar kollox; il-kċina, il-kamra tal-bżonnijet tagħna u l-kamra fejn konna norqdu jien u ħuti l-oħra. Għalkemm bejni u bejn ħuti l-kbar ftit snin biss kienu jifirduna — qabża ta’ sentejn kull wieħed — l-ikbar d

    — “Medusa” ta’ Rowena Grech

    — “Medusa”
    ta’ Rowena Grech

  29. Zhukovka hija belt żgħira fir-Russja. Issa bilkemm jista’ jsibha xi ħadd fuq mappa, lanqas nerd tal-kartografija, jew xi ħadd bil-Masters fil-Ġeografija, lanqas xi “Russu professjonali” ta’ grad għoli. Imma darba — qabel Gorbachev waqa’ fil-ġenn tal-Perestroika, u kkundanna ’l-poplu Sovjetiku jsofri minn dijarrea ta’ ħelsien — proprju din Zhukova kienet il-manifattur tar-roti famużi, li kienu l-ħolma ta’ kull ġuvnott u Pijunier Żgħir. Dawk ir-roti tal-ġenerazzjoni l-ġdida, Десна-два, kellhom roti żgħar imma jservu, frame jintewa, u prezz għoli żżejjed mgħolli jerġa’ iktar minn dawk il mingħula tal-b

    — “Shaft taż-Żibel (silta)” ta’ Iva Pezuashvili

    — “Shaft taż-Żibel (silta)”
    ta’ Iva Pezuashvili (tr Joe Gatt)

  30. 16 ta’ Ottubru. X’saħħa fiha splużjoni? X’inhuma l-istejjer madwarha? Kaxxa infernali. Is-sajjieda kienu jistadu għall-bombi li għadhom ma splodewx. Filfla, l-aktar gżira mwarrba ta’ Malta fl-inħawi tal-Qrendi, kienet tintuża għall-prattika tal-isparar tar-rokits, missili u torpidows fi żmien l-Ingliżi. B’dawn il-ħsibijiet bdejt infassal Kaxxa Infernali: Explosions, biċċa xogħol tat-teatru totalment non-fiction. Din damet biex tintwera quddiem in-nies sentejn, sa Ġunju tal-2021, għax kien iż-żmien fejn seħħ dak li ma jitwemminx. Qatt ma ħsibt li kont se nkun maqful ġewwa għal żmien daqshe

    — “Splużjonijiet #1” ta’ Jimmy Grima

    — “Splużjonijiet”
    ta’ Jimmy Grima

  31. 22 ta’ Marzu 1973. Irċevejt tliet ittri mingħandek, tal-1, it-2 u t-3 ta’ Marzu. Grazzi. Il-flus li bgħattlek tista’ tmur tixtri xi affarijiet għat-tieġ bihom, jew stennieni u la nasal immorru flimkien. Ktibtli li qed tfittex biex tikri dar għal sena. Għala sena? Mhux se ndumu Malta sena żgur, Jos. Jekk trid issib tikri xi mkien għal tlieta jew erba’ ġimgħat, tajjeb. Sakemm inkun hemm jien ikollna fejn noqogħdu. Imma mhux beħsiebni noqgħod ġej u sejjer minn Tripli għal Malta għaliex ma nistax u m’għandix il-ħin. Il-gvern jagħtina visa limitata u hemm limitu wkoll fuq kemm flus nistgħu noħorġu

    — “Es Sidr #3” ta’ Omar N’Shea

    — “Es Sidr”
    ta’ Omar N’Shea

Dekorazzjoni art-nouveau