Ilu biss ftit eluf ta’ snin li
Din hija l-kitba ppubblikata dax-xahar:
-
- Settembru 2024
Il-Magna
tal-Qari Għal żmien twil,
il-magni se jkomplu jipproduċu testi banali. Għal żmien twil se jkunu tajbin biss biex jiktbur-rapporti finanzjarji ud-deskrizzjonijiet tat-tqassimtal-kmamar tad-djar għall-bejgħ. Imbagħadbil-mod il-mod jibdew jipproduċu testi li kapaċi jsibu posthomfit-truf medjokrital-finzjoni tal-ġeneru, u għad ikun hemm bosta qarrejja li jsibu żvog u forsi anki faraġfil-proża mhux wisq impenjattiva tagħhom.Biż-żmien , jibdew jitfaċċawl-opinjonijiet fuqil-websites tal-gazzetti, jgħidulna lifil-fatt dawnit-testi l-ġodda mhumiex ħżiena daqskemm taħseb eh, lifil-fatt dejjem qed isiru aħjar. Xorta waħda mhux se naqbdu u naċċettawhom hekk, f’daqqa waħda. Kultant ikun hemm pass ’il quddiem u tnejn lura. Forsit-testi awtomatizzati jkunu moda għal xi żmien, imbagħad waral-voga għall-awtomazzjoni letterarja, inkunu rridu nerġgħu lura għall-kitba maħdumabl-id; bħalma kien ġralnabin-Nescafé .L-esperimentazzjoni ul-innovazzjoni jkunu ppreġjati aktar minn qatt qabel għax jitqiesu kapaċitajiet unikament umani. Imma eventwalment anki dan se jitgħallmul-magni . Xi darba se jitgħallmu jinterzjawl-innovazzjoni mal-patrimonju, se jkunu jafu jużawil-lingwa ta’ kuljum ul-idjoma letterarja u jikkuntrarjawhom biżżejjed biex jibnu xogħlijietfil-lingwa li joħolqulna dinjiet ġodda fiex ngħammru, toroq ġodda fejn jimraħ moħħna, modi ġodda kif naqsmu qalbna u kif nippruvaw nikkunslawha. Jgħallmuna nixxennqu għal affarijiet li qatt u qatt ma jista’ jkollna għax ikunu xewqat ifformati fuqil-pjan metafiżiku tagħhom. Forsi dan kollu se jieħu ħafna żmien. Forsi se jieħu ħamsin sena, jew mitt sena, jew elf; imma xi darba żgur se jkollna magna, intelliġenza artifiċjali, li tkun kapaċi tikteb rumanzi u esejs u bijografiji u poeżiji u tagħmel traduzzjonijiet li jkollhom dikil-kwalità misterjuża li aħna nagħrfu bħala letteratura, u dan tagħmlu fuq livell li qatt ma nkunu rajna qabel. -
- Djarju 24.06.2024
Bħal mera maħlula f’għadira mfawra
Ħarisna ’l fuq u smajna
l-għajta ta’ Nakiryu,id-dragun impitter fuqis-saqaf tat-tempjufil-maqdes ta’ Toshogu, tidwimad-daqqa tal-klavi minn dak li kien qed jispjegalna dwaril-gwardjani Ċiniżi abbinatimas-snin — il-ġurdien,is-serduq ,id-dragun… Meta ħriġnamit-tempju , imxejnafil-kwiet — xi ftit mgħaġġlin biex illaħħqu qabel jibda jidlam — lejnix-xmara . Hemmhekk qsamnal-pont biex immorru nfittxul-Jizo , dawkil-mijiet ta’ statwi u ġeblietbil-kappun ul-vavalor aħmar skjerati maġenb xulxin tulit-trejqa qalbil-ħdura selvaġġatal-foresta ,bl-ilmijiet imqanqla faċċata tagħhom. Jgħidu li jekk tgħoddl-istatwi int u dieħel u terġa’ tgħoddhom int u ħiereġ,in-numri ma jaqblux. Bdejt ngħodd imma kien hemm wisq minnhom u waqaft. Emmint lil-għajdut huwa minnu għax stħajjilthom qed jieqfu jiċċaqalqu biss xħin inkun qed inħares lejhom jien; kull wiċċ b’ħarsa differenti minntal-ieħor , se jibdluha malli nitlaq minn quddiemhom.L-ilma jkompli jitqanqal u, f’dakil-punt magħruf bħalal-Abbissi , tant isir feroċi li jtarraxlek widnejk. Kalma fuq naħa, qilla fuql-oħra . Kont ilnis-snin nistenniehil-mument li nerġa’ nkun f’dal-post imsaħħar f’Nikko. -
- Settembru 2024
Nifs: Kaos u Poeżija #3
(tr Karl Baldacchino)
Il-kaos u
l-barokk Fis-seklu sittax,
il-kultura Spanjola kienet speċi ta’ teatru ta’ proliferazzjoni vertiġinuża ta’ perspettivi li José Antonio Maravall sejjaħ “kosmoviżjoni barokka”. Folol taʼ nies ġejjinmill-kampanja ħakmul-ispazji urbani, ur-riefnu ta’ esperjenza urbana li segwiet ipprovokat inflazzjoni ta’ tifsir u speċi ta’ splużjonital-identità .Fl-istess sena li Kristofru Kolombu niżel fuql-art Amerikana,il-ħakkiema Spanjoli ordnawit-tkeċċija tal-infidili.Il-pajjiż kien għadu ħiereġ minn tliet sekli ta’ gwerra reliġjuża:l-identità reliġjuża,l-identità etnika ul-identità soċjali issa daħlufit-taqlib tal-modernità.L-interrogazzjoni bażika kellhax’taqsam mal-fidi reliġjuża ul-appartenenza etnika: f’kelma waħda,mal-identità , kunċett bla sens u nassa psikoloġika.Fil-kuntest Spanjoltal-aħħar tas-seklu ħmistax, “Int min int?” kienet mistoqsija doppja. Kienet tfisser,x’inhi l-oriġini tiegħek? Inti Nisrani pur jewl-antenati tiegħek tħalltumal-infidili ?Fl-istess ħin kienet tfisser ukoll,x’pożizzjoni soċjali għandek?
Abbona