Ħaġa stramba li ffissajna fid-demm bħala metafora għal dak li verament jagħmilna min aħna. Għal xi ħaġa li hija fl-iktar parti intima tagħna, ngħidu li qiegħda f’demmna. Fejn naraw ix-xebh, ngħidu li d-demm jiġbed. Imbagħad meta xi ħadd fundamentalment ma naħmluhx, ngħidu li m’għandniex demm miegħu, li demmu jsawwatna, li għandna f’demmna għalih. Demmu ma jiġbidniex. Id-demm huwa metafora stramba għall-identità għax ilna nafu li, ħlief għal ftit kategoriji wisgħin, id-demm huwa funġibbli. Jekk nitilfu ħafna minnu f’inċident jew waqt operazzjoni, il-bank tad-demm ikun lest jipprovdilna d-demm ta’ ħaddieħor biex iġibna f’tagħna. Demm ta’ ħafna nies imħallat flimkien. Jekk ikollna xi marda serja li taffettwana sistemikament, nistgħu anki nbiddlu d-demm kollu ta’ ġisimna. Ira Melkonyan hija artista u bijologa Ukrena-Maltija li, fix-xogħol performattiv tagħha, tuża l-għarfien fil-mikrobijoloġija u l-viroloġija biex tesplora kif nistgħu nispiraw ruħna mis-sistemi bijoloġiċi sabiex insibu modi ġodda kif neżistu fid-dinja. Li d-demm ikun f’postu hija d-definizzjoni ta’ li nkunu ħajjin. Fix-xogħol performattiv ta’ Ira, il-fluwidi bijoloġiċi huma l-protagonisti. Narawhom f’tubi trasparenti għaddejjin minn kontenitur għall-ieħor, minn pompa għall-oħra. Meta fl-2022 bdiet l-invażjoni fuq skala kbira tal-Ukrajna mir-Russja, il-kwistjonijiet dwar id-demm, it-tixrid tiegħu, ħadu urġenza ġdida. Id-demm ma kienx qed jitħalla f’postu. Ira, kontra qalbha, kellha tibda taħseb dwar il-fruntieri, u bdiet iżżomm djarju. Meta, ftit xhur wara, bdiet taħdem f’laboratorju tad-demm, il-ħsieb tagħha sab immaġnijiet lesti għal fejn kienet qiegħda tmur bil-ħsieb u l-ħolm tagħha. “Kemm hu potenti dal-likwidu bijoloġiku! U dal-post hawnhekk hu kollu dwar fruntieri, kontroll, konteniment. Fruntieri li d-demm ma jistax jaqsam.” Il-waħx tal-gwerra qatt mhu ’l  bogħod wisq. Mill-Olanda fejn tgħix tirċievi l-aħbarijiet kemm mill-Ukrajna, fejn għad hemm qrabatha, kif ukoll minn Malta, fejn hemm il-familja immedjata tagħha. “Ommi qed tkun isterikament imbeżżgħa għalija. U jien bdejt nittieħed ukoll mill-inkwiet tagħha. Fejn tibda hi u fejn nibda jien qed jisfumaw.” Id-djarju huwa proverbjalment l-iktar forma intima ta’ kitba, l-iktar espressjoni individwali, mhux talli miktuba minn persuna waħda imma talli intenzjonata biex tinqara minn persuna waħda; il-konteniment tal-ħsieb huwa assolut. Anki fid-djarju letterarju, għalkemm qed niftħu din il-kitba għall-qarrejja, dawn jafu li din hija ħajja waħda, ta’ persuna waħda fid-dinja. Id-djarju ta’ Ira li se nibdew nippubblikaw minn dax-xahar huwa fil-fatt ukoll id-djarju tal-qalba tiegħu fil-Malti, djarju li żammet Noah Fabri waqt li kienet qed tittraduċi l-kitba ta’ Ira. “Mingħajr ma ridt, jien u nittraduċi bdejt niftakar fejn kont jien fil-ġranet li ssemmi Ira fid-djarju.” It-traduzzjoni nnifisha hija għodda ta’ taħlit, iċċajpar il-fruntieri bejn il-lingwi. Il-ħsieb, id-demm tal-kitba, jaf jgħaddi minn kittieba għal oħra, minn ilsien għal ieħor, daqskemm id-demm jaf jaqsam il-fruntieri .