Appuntamenti

Awwissu 2024

“Il-Libja, fl-immaġinarju ta’ tfuliti, kienet dik il-periferija li kull meta tħares lejha, dejjem taraha toqrob lejk. Dejjem ġejja, dejjem riesqa, bil-mod il-mod.” Hekk jgħid Omar N’Shea fl-ewwel parti ta’ “Es Sidr”, is-sensiela li qed inniedu dax-xahar. Għalih, il-Libja kienet familjari, dejjem riesqa, imma qisha qatt ma tasal, daqslikieku qed jilmaħha biss minn taħt il-għajn. Dak li jgħid Omar għall-istorja personali tiegħu nistgħu ngħiduh ukoll għall-istorja riċenti ta’ pajjiżna. Hekk kif jibda jimla l-lakuni f’dak li jaf dwaru nnifsu, fl-istorja tiegħu u ta’ niesu, u ta’ min kienu eżattament niesu, jibda jimla wkoll il-lakuni fl-istorja tagħna. Fis-sebgħinijiet, il-Libja u Malta kienu kważi sinkronizzati fl-istorja tagħhom; it-tnejn kienu qegħdin jippruvaw jeħilsu mill-piż ta’ preżenza militari barranija. Iżda waqt li l-Libja kienet qed tagħmel dan bil-kunfidenza kollha li kienu jagħtuha bjar imfawrin b’żejt tal-ogħla kwalità, Malta kienet qiegħda tara kif tista’ tibda dal-kapitlu ġdid tal-istorja tagħha mingħajr dipendenza fuq qawwa barranija waħda. Gaddafi kien lest jgħin lil Malta billi jiffinanzja dal-ħelsien, imma dejjem kien hemm ir-riskju li jsir hu l-ħakkiem il-ġdid. Għalkemm huma żewġ pajjiżi daqshekk qrib u minkejja li kienu daqshekk sinkronizzati fl-istorja tagħhom dak iż-żmien, aħna ma ridniex naraw lilna nfusna fl-istess storja. Ridna indipendenza, ridna ħelsien u dikolonizzazzjoni, iżda dikolonizzazzjoni rispettabbli, tal-puliti. Mhux tal-Għarab! Kulturalment kien hemm riluttanza kbira li nitbiegħdu mit-tgħanniqa tal-Punent u kien hemm ukoll ix-xettiċiżmu fin anki ta’ Mintoff innifsu, li kien iħobb jipprova jlaħħaq m’alla u max-xitan. Dejjem żammejna l-Libja qrib biżżejjed biex ninnegozjaw magħha imma mhux tant qrib li nagħmlu parti mill-immaġinazzjoni ta’ xulxin. Minkejja l-prossimità ġeografika taż-żewġ pajjiżi, u sekli sħaħ ta’ storja inkomuni minn żmien ir-Rumani u qabel, sal-istorja tal-emigrazzjoni ta’ eluf ta’ Maltin imxerrdin mal-kosta tal-Afrika ta’ Fuq fis-seklu dsatax, minkejja li lsienna żviluppa minn djalett Għarbi, u minkejja l-fatt li ġenerazzjoni sħiħa ta’ Maltin tgħallmet l-Għarbi l-iskola, għadna nsibu diffikultà biex niktbu fi lsienna kelmiet u ismijiet mill-Għarbi kontemporanju. Għandna lingwa Għarbija li paradossalment mhix kapaċi taqbad isem Għarbi u tiktbu mingħajr ma tissellef strutturi mill-Ingliż. “Kont naf li l-ortografija tiegħu kienet finzjoni legali,” jgħid Omar dwar kunjomu, “trażliterazzjoni ad hoc ta’ kunjom Għarbi li n-nutar kien qaleb f’verżjoni vagament anglofonika, iżda li l-verżjoni tiegħu bl-Għarbi kienet intilfet fid-dokumenti notarili u li ma kien hemm l-ebda karta li fuqha qatt sibt miktub x’kien eżattament.” Illum li l-personalità ta’ Gaddafi m’għadhiex parti mill-istruttura politika tal-Libja, illum li qtajnieha x-xewqa li jkollna t-timbru ta’ Ewropej, l-istampa li naraw meta nħarsu lejn il-Libja hija forsi inqas ċara minn qatt qabel. Nafu li hemm fruntiera militarizzata bejnietna u fuq in-naħa l-oħra, anki minn tant qrib, lanqas m’aħna ċerti x’hemm u min qed jieħu ħsieb. L-ipokrezija tal-Punent fir-rigward tal-Libja baqgħet baqgħet sa ma qerditu ’l-pajjiż, radmitu. Issa bħal donnu bejnietna hemm xi difett fil-kurvatura tal-pjaneta u aħna nibżgħu li naqgħu mix-xifer jekk nersqu ’l hemm u bosta jinbelgħu minnu meta jippruvaw jersqu ’l hawn .

Din hija l-kitba ppubblikata dax-xahar:

Abbona fin-newsletter biex dejjem issir taf meta nippubblikaw xi ħaġa ġdida.